MŻIH B-349/2

Laurka noworoczna dla Chaima Rumkowskiego. Strona tytułowa: u góry biało-niebieska szarfa z napisem: „SERDECZNE ŻYCZENIA / NOWORCZONE” wykonanym niebieską i czerwoną kredką. Poniżej – czerwona kokarda, pod nią obrysowana z szablonu gwiazda Dawida, wokół niej delikatne, pastelowe kolory: zielony, niebieski, czerwony, żółty. W środku gwiazdy napis hebrajski wykonany niebieską kredką: „JAKOB KRYMALOWSKI / GHETTO / HOHENSTEINER str. / 78” (prawdopodobnie autor laurki). Wewnątrz laurki narysowana niebieską kredką otwarta księga. Na niej napisany jest czarnym tuszem wiersz w jidysz: [tłum.] „Z mojego dziecięcego serca / Przez męki i cierpienia / Przez złowrogie wiatry / Płyną gorące życzenia / Za twoją ciężką pracę / Tobie ojcze nasz / Ojcze o siwych włosach / Życzy Tobie dobrej starości / Świeżych sił i szczęśliwego roku / Jakub Krymałowski". Poniżej napis alfabetem łacińskim, dużymi, drukowanymi literami, dziecinnym charakterem pisma: [tłum.] „dobrego roku bądźcie zapisani".

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-1

Projekt budżetu gettowej gazety („Geto-Cajtug”) i loterii. Zeszyt złożony z siedmiu kartek (brakuje jednej kartki, został ślad po jej wycięciu) zszytych niebieskim, cienkim, błyszczącym sznurkiem; obłożony w okładki z kalki technicznej. Strona tytułowa podzielona jest na trzy ukośnie biegnące pasy w kolorach niebieskim, białym i żółtym. Pośrodku wymalowana ciemnobłękitna gwiazda Dawida, na niej książka z napisem w jidysz. Pośrodku kartki narysowany kartusz ozdobiony cienką, złotą ramką, w który wpisany jest list J. Klugmana do M. Ch. Rumkowskiego napisany w jidysz. Strona III: Projekt plastyczny pierwszego numeru gazety – wydanej w jidysz. Strona IV: Po środku kartki namalowanej złotą farbą gwiazda Dawida ujęta podwójnym konturem: niebieskim – grubszym, wewnętrznym, pomarańczowym – cieńszym, zewnętrznym. W środek gwiazdy wklejone, wycięte z fotografii, popiersie M. CH. Rumkowskiego. Nad i pod gwiazdą napisy w jidysz. Strona V: Napisy w jidysz projekt działalności gazety gettowej i loterii. Strona VI: Napisy w jidysz projekt działalności gazety gettowej i loterii. Strona VII: Napisy w jidysz projekt przewidywanych wydatków i zysków. Strona VIII, IX: Projektowany budżet loterii (w jidysz). Strona X: Plan działalności gazety (w jidysz). Strona XI: Projektowany budżet gazety (w jidysz). Strona XII: Projektowany budżet loterii i gazety gettowej łącznie (w jidysz). Strona XIII: Rysunek tuszem (czarnym) przedstawiający biegnącego gazeciarza – chłopca sprzedającego gazetę.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-166/33

Karta 34 pamiątkowego albumu resortu dywanów getta łódzkiego. Na karcie pięć dywanów noworocznych z symboliką getta lub uniwersalną. Dywany te prawdopodobnie zamawiane były dla M. CH. Rumkowskiego i dla kierowników resortu. Na górze napis w języku niemieckim i jidysz: "Sztuka w getcie". Opis dywanów od prawej strony: 1. Na biało-niebieskim tle (kolor flagi syjonistycznej) żółta dyskryminacyjna Gwiazda Dawida z literą hebrajską "jud". Powyżej napis w języku jidysz: "Mędrzec żydowski w getcie". Na dole po prawej stronie data: "(5)702(=1941)". 2. Na biało-niebieskim tle zębate koło, cyrkiel i młot. W prawym górnym rogu dyskryminacyjna Gwiazda Dawida z literą hebrajską: "jud". W lewym górnym rogu napis w języku jidysz: "Dobrego roku" i skrócona data w języku hebrajskim: "(5)702 (=1942)". 3. Na biało-niebieskim tle kaduceusz (symbol handlu, komunikacji, pokoju, medycyny), między skrzydłami żółta dyskryminacyjna Gwiazda Dawida. Napis w języku hebrajskim: "Dobrego roku"i skrócona data: "(5)702(=1942)". 4. Pajęczyna na jej tle pająk (symbol plecenia losu, uwięzienia). W lewym górnym roku napis w języku hebrajskim: "Dobrego roku". 5. Na tle dyskryminacyjnej Gwiazdy Dawida z literą hebrajską: "jud" zaznaczone granice getta. W prawym górnym rogu wyhaftowany wzór małego klima. W lewym górnym rogu napis w języku hebrajskim: "Dobrego Roku".

getto łódzkie Łódź

MŻIH A-1123

Album pamiątkowy resortu krawieckiego (którego szefem był Dawid Warszawski) ofiarowany M. Ch. Rumkowskiemu, Przełożonemu Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim 26 grudnia 1942 r. z okazji jubileuszu resortów obchodzonego w Domu Kultury przy ul. Krawieckiej 3. Jubileusz uświetniła wystawa na której prezentowane były wyroby i tablice statystyczne. Projektodawcą albumu był kierownik resortu dywanów Szyja Klugman. Album przedstawia kierownictwo, pracę oddziałów i Centrali (przy ul. Łagiewnickiej 53). Ponadto w albumie znajdują się 24 niesygnowane przedstawienia. Na stronie tytułowej okładki menora na tle Gwiazdy Dawida, pod nią napis w języku jidysz: „Szanownemu Panu Prezesowi M. Ch. Rumkowskiemu na pamiątkę”. Pod napisem nożyce nałożone na żelazko i napis w języku jidysz: „Nożyce i żelazko”. Na odwrocie strony tytułowej okładki nałożona mosiężna płyta z wygrawerowanym dwuszpaltowo tekstem w językach niemieckim i jidysz informującym o wszystkich oddziałach resortu, ich adresach i kierownictwie. Na wewnętrznej stronie tylnej, metalowej okładziny albumu pośrodku wygrawerowany dwuszpaltowo napis z językach niemieckim i jidysz: „Ten jubileuszowy album powstał według projektu i pod kierownictwem Szyji Klugmana, twórcy i kierownika resortu dywanowego przy Przełożonym Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt Getto 1942”. Przy dolnej krawędzi wygrawerowany napis, wersalikami: „Metalową okładkę wykonali grawerzy L. Joskowicz i M. Printz”.

Łódź getto łódzkie

MŻIH A-888/25

MŻIH A-888/25

getto łódzkie

MŻIH B-135

Obwieszczenie z getta łódzkiego dotyczące zapobiegania pożarom w getcie łódzkim. Przepisy przeciwpożarowe spisano w języku niemieckim w 8 punktach. Wydane przez Chaima Rumkowskiego.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-139

Obwieszczenie Chaima Rumkowskiego o zakazie przebierania kapusty na placach warzywnych w getcie łódzkim. Treść ogłoszenia w języku polskim, niemieckim i w jidysz.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-622

Klisza drukarska służąca do odbijania kart żywnościowych. Składa się z 160 kuponów. Wydana przez „Der Alteste der Juden in Litzmanstadt" – przewodniczącego Judenratu, Chaima Rumkowskiego.

Polska getto łódzkie

MŻIH B-276/10

Kartonowy blankiet z rubrykami do wpisywania dni i godzin pracy (zaświadczenie o wykonywanej pracy). Blankiet jest koloru ciemnoróżowego, niewypełniony, widnieje na nim tylko podłużny, prostokątny, niewielki stempel drukarni i fabryki stempli przy Przewodniczącym Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim (M. Ch. Rumkowski). Kartka jest zadrukowana z obu stron.

Polska Łódź

MŻIH B-258

Ampułka szklana z niezidentyfikowanym płynem. Na opakowaniu ampułki adnotacja rękopiśmienna wykonana ołówkiem, która informuje, że obiekt znaleziono w Archiwum Straży Pożarnej w Łodzi i prawdopodobnie zawiera ona truciznę. Domniemanym właścicielem ampułki był Chaim Mordechaj Rumkowski, przełożony Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-137

Obwieszczenie przewodniczącego łódzkiego Judenratu, Chaima Rumkowskiego, w sprawie podań o przedłużenie pobytu w Domu Wypoczynkowym. W getcie znajdowały się 4 domy wypoczynkowe, w których robotnicy i urzędnicy spędzali urlopy.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-138

Obwieszczenie wydane przez Chaima Rumkowskiego „Rauchverbot", dotyczącego zakazu palenia papierosów w fabrykach, warsztatach, obozach i 3 metry od zabudowań. Tekst w języku niemieckim i jidysz.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-166/4

Karta 4 pamiątkowego albumu resortu dywanów getta łódzkiego. Przedstawia kolaż z murem, Gwiazdą Dawida i fotografią M. CH. Rumkowskiego. W górze z prawej strony napis w języku niemieckim: "Budowniczy i nadzorca (Stróż) getta w Litzmannstadt M. CH. Rumkowski". Ten sam napis w języku jidysz na dole karty po prawej stronie.

getto łódzkie Łódź

MŻIH B-349/28

Laurka noworoczna dla Chaima Rumkowskiego. Tekst życzeń zapisany akrostychem tworzącym odczyt: [tłum.] „Dla uczczenia Mordechaja Chaima Rumkowskiego naszego Przewodniczącego”. Tekst inskrypcji zapisany po hebrajsku czarnym tuszem w środku w dwu, górze i w dole po jednej kolumnach. Pojedyncze kolumny po bokach zdobione gwiazdami Dawida. Gwiazdy w środkowych polach zawierają inskrypcje podające daty i formuły noworocznych życzeń. [tłum.] „Z pomocą Haszem będziesz zapisany / Na Nowy Rok bądź zapisany / Wieczór Nowego Roku / Rok 702 LPK”. Górne gwiazdy łączy banderola z napisem: [tłum.]

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-202

Odznaka pamiątkowa wydana z okazji trzeciej rocznicy powstania Banku Emisyjnego w getcie łódzkim. U góry i u dołu – daty: 1940 i 1943. Na gwieździe Dawida wyryty napis: „BANK / LITZMANNSTADT / GETTO”. W środku gwiazdy zdobienie w kształcie banknotu jednomarkowego. Napisy na banknocie są tylko częściowo czytelne. W prawym górnym rogu napis: „Quittung / Uber” („Pokwitowanie na”), pośrodku: „Eine Mark” („Jedna Marka”) u dołu częściowo nieczytelny napis „Ch. Rumkowski”, dalej prawdopodobnie podpis. Z prawej strony u góry numer serii (nieczytelny).

Polska Łódź Getto

MŻIH B-349/44

Ozdobna laurka dla Chaima Rumkowskiego z okazji święta Purim. Laurka malowana i rysowana na kartonie, napisy z życzeniami w języku jidysz. Karta obwiedziona złotą ramką. W górze wieniec z gwiazdą Dawida, po bokach napis: [tłum.] „Purim / 701”. W lewym dolnym rogu podpis i adres: [tłum.] „Abraham Krell / Litzmannstadt Getto. Franciszkańska nr 80”.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-199

Broszka z getta łódzkiego imitująca kartę chlebową. Napisy z przodu: 1. „Brot-Karte (karta chlebowa) / N: 053221 / Minia Hochgelernter / Wróbla 22 / Laden Nr 15 (sklep) / ... / ... destraft(ukarany) / ... / (podpis Ch. Rumkowskiego). 2. „Der Aelteste der Juden In Litzmannstadt Verpflegungsabteilung ( Starszyzna Żydów w getcie łódzkim dział aprowizacji )". Z tył napis: „Kochanej córeczce Getto 1943 Rodzice"

Polska Łódź Getto

MŻIH B-349/51/1

Karta wydarta z albumu noworocznego, wykonana z papieru koloru szaro-zielonego. W dole hebrajski napis ozdobnym pismem koloru granatowego [tłum.] „Grupa 2” i rysunek z przedstawieniem wioski. Powyżej przymocowana żółtą tasiemką złożona kartka. Na okładce grób Racheli wśród palm.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-349/11

Strona tytułowa: pocztówka z nadrukiem, w górnej części: [tłum.] „Dobrego roku bądźcie zapisani" przedstawiająca dziewczynkę i młodszego chłopca. Dziewczynka wkłada do skrzynki kopertę; w tle ogrodzenie, drzewa ogrodu. Druk barwny. Na odwrocie pocztówki tekst atramentem: [tłum.] „Do Pana Prezesa M. Ch. Rumkowskiego". Lewa część kartki zawiera tekst: [tłum.] „Od uczennicy I klasy. Szkoła przy ul. Marysińskiej 48. Ch. Jachimowicz".

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-349/47

Laurka wykonana z kartonu oklejonego papierem koloru białego. Całość okolona potrójną ramką w kolorach fioletowym, zielonym, czerwonym. W centralnej części rozeta podzielona wydzieloną ramką na dwie części. W środkowej napisy z życzeniami, to samo na obwodzie: [tłum.] „Grupa 5”. W górze, w rogach, gwiazda Dawida i dwie chorągiewki. W dole trzy koła z napisami w języku hebrajskim: [tłum.] „I ujrzą znów nasze oczy Syjon w miłosierdziu”. Powyżej dwa rogi. W górze, po środku metalowa zawieszka z drutu. Tekst laurki w języku hebrajskim. Laurka wykonana przez Jonę Harendorf zamieszkała w Łodzi, ul. Krzyżowa 14. Laurka pisana z okazji Nowego Roku, dedykowana prezesowi Judenratu w Łodzi Chaimowi Rumkowskiemu.

Polska Łódź getto łódzkie

MŻIH B-276/1

Papierowa karta koloru beżowego z nadrukiem po obu stronach. W górnej części karty pogrubiony napis: „Kräftigungs-Mittagskarte" [Kuchnia, ulica... / Posiłek-Karta obiadowa]. Powyżej kolorem czerwonym wydrukowany numer karty: „15227" (w miejscu 7 jednocześnie wydrukowane 8). Poniżej połowy wysokości karty, podkreślony drukowany napis: „Die Mittage verden nur gagen Vorlage / der Arbeitslegitimation verabfolgt" [Obiady będą wydawane tylko na podstawie legitymacji pracowniczej. Niżej faksymile podpisu Chaima Rumkowskiego „Przełożonego Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim" (Judenratu) oraz prostokątny, podłużny stempel. W lewym dolnym rogu okrągła pieczęć z napisem: „DER AELTESTE DER JUDEN in Litzmannstadt" [Starszeństwo Żydów w Litzmannstadt] –Litmzannstadtt to nazwa nadana Łodzi przez hitlerowskie władze okupacyjne. Na rewersie nadruk w języku niemieckim i jidysz, mówiący iż posiłek nie może być wynoszony, a karta nie może być odstępowana innej osobie, pod groźbą jej unieważnienia. Obok miejsce na pieczęć i podpis.

Polska Łódź Getto

MŻIH B-276/2

Pomarańczowo-beżowa papierowa karta pokryta drukiem z obydwu stron. Oprócz innych napisów w górnej części karty znajduję się większych rozmiarów, czarny, drukowany napis: „KÜCHE, Mühlgasse 32. / Kräftingungs-Mittagskarte" [Posiłek – Karta obiadowa]. Obok kolorem czerwonym wydrukowany numer karty: „01929". Poniżej połowy wysokości karty, podkreślony drukowany napis: „Die Mittage werden nur gegen Vorlage / der Arbeitslegitimation verabfolgt." [Obiady będą wydawane tylko na podstawie legitymacji pracowniczej]. Poniżej faksymile podpisu Chaima Mordechaja Rumkowskiego, Przełożonego Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim (Judenratu). Niżej – prostokątny podłużny stempel. W lewym dolnym rogu okrągła pieczęć z napisem: „DER AELTESTE DER JUDEN in Litzmannstadt" [Starszeństwo Żydów w Litzmannastadt]. Na odwrocie napis (druk) po niemiecku i w jidysz, obok miejsce na pieczęć i podpis.

Polska Łódź Getto

MŻIH B-226

Nóż do papieru wykonany z drewna, zakrzywiony przypominający płaskorzeźbę. Część imitująca klingę gładka, zakrzywiona, pośrodku rozszerzająca się tworzącą formę trójkątnego zęba od strony przeciwległej do ostrza. Rękojeść o chropowatej fakturze zakrzywiona jest w stronę przeciwną do zakrzywienia klingi. Jest ukształtowana tak jakby oplatała ją stylizowana gałązka roślinna, być może wyobrażenie gałązki cedru z dwoma szyszkami. Jedna z nich, bardziej rozwinięta, znajduje się pośrodku wachlarzowo rozłożonych stylizowanych igieł stanowiących zakończenie rękojeści. Na odwrocie płaskorzeźbionego noża znajdują się napisy w języku niemieckim wykonane atramentem. Niektóre wyrazy są częściowo zatarte. Na klindze napis: „LITZMANNSTADT GETTO / 1942 / ARBEITS RESSORT / PAPIER ABTEILUNG" [Litzmannstadt (Łódź) getto, 1942, Resort Pracy, Oddział Papieru], oraz na zakończeniu rękojeści: „ABTEILUNG / 12.V.1942" [Przełożony Starszeństwa Żydów w / Litzmannstadt – Łódź / Resort Pracy / Oddział Papieru / 12.V.1942]. Nóż prawdopodobnie był ofiarowany Przełożonemu Starszeństwa Żydów (Judenratu) w getcie łódzkim Chaimowi Rumkowskiemu przez pracowników wymienionego oddziału papieru z resortu pracy.

Polska Łódź Getto