mięsa ani mleka. Są za to specyficzne pytania czasu wojny: o odprawianie żałoby po zmarłym lub zabitym429; o odmawianie kadiszu, obchodzenie rocznicy śmierci430 i o wykonanie pochówku; o tym, czy można odprawiać seder, jeśli nie ma się czterech kielichów wina431 lub nie posiada się macy; czy można zastąpić cztery kielichy wina niesłodzoną herbatą; o chorych i słabych, którym w Jom Kipur wolno się pożywiać; o chorych, ze względu na których wolno złamać szabat; o trefnym mięsie dla słabych i chorych, bo mięso koszerne dostać trudno i jest bardzo drogie; o człowieku, który zostawił sobie kromkę czarnego chleba na po Pesach i zapomniał symbolicznie sprzedać ją nie-Żydowi na czas świąt.
[32] 5. Sztar-mechirot
Podczas obydwu wojennych świąt Pesach u rabinów, tak jak przed wojną, odbywała się sprzedaż chamecu.
W Pesach roku 5701432 z powodu zamknięcia getta wyniknął wielki problem, skąd
wziąć goja, któremu można by sprzedać chamec, ale po pokonaniu wielu trudności udało się.
Mimo że każdy Żyd podczas wojny ma u siebie jakiś chamec i powinno się odbyć
wiele transakcji jego symbolicznej sprzedaży, to jednak rabini przeprowadzili takich
transakcji o wiele mniej niż przed {.} wojną.
{82} III.
[1a433] {83} Życie religijne podczas wojny.
Zeszyt III.
[1av] {84}Spis treści:
Przestrzeganie434 i łamanie szabatu435
Ubiór żydowski
Księgi religijne
Przedmioty kultu religijnego
[2] Przestrzeganie i łamanie szabatu
Wkroczenie armii niemieckiej do Polski, do wielu miast i miasteczek przypadło
w przeddzień Strasznych Dni roku 5700436.
Tamci, jak tylko wkroczyli, wydali zarządzenie, że w szabat oraz w Straszne Dni
sklepy mają być otwarte. W większości miast sklepy były również otwarte w wigilię
Rosz ha-Szana i Jom Kipur. gW szabat sklepy są otwarte wszędzieg.
Zaraz po wkroczeniu tamtych do miasta zaczynało się łapanie na roboty, w tym też w szabat i święta. W ten sposób ludność żydowska była dodatkowo zmuszana do łamania szabatu.
429 W oryg. sziwa.
430 W oryg. jorcajt.
431 W oryg. arba kosot.
432 Rok 1941.
433 Powojenna paginacja archiwalna.
434 W oryg. szmirat-szabat.
435 W oryg. chilul-szabat.
436 Do Strasznych Dni zalicza się nieraz także Rosz ha-Szana i Jom Kipur, łącznie z czasem pomiędzy nimi; tu autor używa określenia symbolicznego, gdyż wigilia Rosz ha-Szana wypadała 13 września 1939 r., a Niemcy weszli do wielu miast i miasteczek polskich już 1 września.
