W ostatnich dniach grudnia 1939 roku cadyk opuścił Warszawę i wyjechał do Erec
Israel. Należał do tych nielicznych, którym udało się to w czasie wojny. Po jego wyjeździe takiej możliwości już nie było.
[9] Reb Icchak Menachem Dancygier548, cadyk aleksandrowski
W roku [1924]549 obecny cadyk aleksandrowski, reb Icchak Menachem Dancygier,
objął przywództwo nad rzeszą aleksandrowskich chasydów po swoim ojcu rebem Cwim Hirszu Dancygierze550, autorze dzieła Tiferet Szmuel551.
Między dworami cadyków z Góry Kalwarii i Aleksandrowa panuje odwieczny
antagonizm. Ów antagonizm datuje się jeszcze od czasów kocko-wareckich552.
„Dwór” aleksandrowski składa się z wielu budynków, wśród których góruje
drewniany bejt ha-midrasz, pochodzący jeszcze z czasów reb Henicha553, pierwszego cadyka w Aleksandrowie. Następnie mamy: drewniany budynek, w którym mieszkał reb Jechiel554, założyciel chasydzkiej dynastii aleksandrowskiej; drewniany budynek, w którym swego czasu mieszkał Jismach Israel555; i jeszcze jeden drewniany budynek, w którym zamieszkiwał Tiferet Szmuel; wielka drewniana kuczka.
Na podwórzu, w przepięknym ogrodzie, znajdował się wspaniały, bardzo nowoczesny budynek, który [10] chasydzi krótko przed wojną wystawili dla obecnego cadyka aleksandrowskiego reb Icchaka Menachema.
Trzypiętrowy budynek był wyposażony we wszystkie udogodnienia, z balkonami,
tarasami i otaczającymi go pięknymi werandami. Znajdowała się tu także niewielka
mykwa dla cadyka i pięknie urządzona niewielka kuczka.
W czasie działań wojennych cadyk uciekł z Aleksandrowa do Łodzi.
Z początkiem niemieckiej okupacji Łodzi cadyk zaczął się ukrywać. Włożył polską
czapkę, brodę zawiązał chustką i ukrył się na strychu u swojego chasyda przy ulicy
Piotrkowskiej.
Na skutek donosów aleksandrowskich volksdeutschów zaczęto go poszukiwać
w Łodzi. Sytuacja łódzkich Żydów pogarszała się z dnia na dzień. Postanowiono,
548 Icchak Menachem Mendel Dancygier (1880–1943), czwarty cadyk z chasydzkiej dynastii aleksandrowskiej. Zginął w Treblince wraz ze swoimi chasydami. Zob. PSJ, t. 1, s. 317.
549 Rok 1924 podano w KHS, s. 237. W oryg. zostawiono tu puste miejsce.
550 Szmuel Cwi Hirsz Dancygier (1856–1923), zwany też od tytułu swego głównego dzieła Tiferet Szmuel, trzeci cadyk z chasydzkiej dynastii aleksandrowskiej.
551 Chwała Samuela (hebr.).
552 Zapewne odniesienie do wydarzeń, które nastąpiły po 1827 r. w wyniku rozłamu między dawnymi zwolennikami zmarłego wówczas cadyka Symchy Bunema z Przysuchy. Część z nich opowiedziała się za Menachemem Mendlem Morgensternem, który wkrótce założył dwór w Kocku i dążył do odebrania wpływów cadykowi Izaakowi Kaliszowi z Warki. Zob. Ignacy Schiper, Przyczynki do dziejów chasydyzmu w Polsce, Warszawa 1992, s. 94.
553 Henich Chanoch ha-Kohen Lewin (1798–1870), po śmierci Icchaka Meira Altera (1866) na prośbę jego chasydów został ich cadykiem; był nim aż do śmierci, ale w 1867 r. osiadł w Aleksandrowie, skupiając wokół siebie grono wiernych wyznawców.
554 Jechiel Dancygier (1848–1894), pierwszy cadyk z chasydzkiej dynastii aleksandrowskiej.
555 Jerachmiel Izrael Icchak Dancygier (1853–1910), zwany też od swojego głównego dzieła Jismach Israel (hebr., Raduj się, Izraelu), drugi cadyk z chasydzkiej dynastii aleksandrowskiej.
