gWieluń
Niedługo przed Pesach roku 5702583 tamci, podobnie jak w wielu innych miastach, zwrócili się do Judenratu w Wieluniu, żeby ten dostarczył listę 10 Żydów, którzy zostaną powieszeni.
Prezes i wiceprezes Judenratu (ich nazwisk nie udało się ustalić), obaj młodzi chasydzi, odmówili dostarczenia takiej listy.
Zamiast dziesięciu powieszono 12 Żydów. Pierwsi 2 męczennicy byli to prezes
i [21] {5} wiceprezes wieluńskiej gminyg584.
[19] {7} Będzin
We wrześniu 1939, gdy tylko wkroczyli do Będzina, złoczyńcy okrążyli dzielnicę
żydowską razem z bóżnicą585. Następnie podpalili bóżnicę wraz ze wszystkimi pobliskimi domami586.
Który Żyd wyszedł ze swojego domu, został przez nich na miejscu zastrzelony.
Jednak do płonącej bóżnicy wdarło się kilku Żydów – z p. Szlezingerem587, jego synem i zięciem na czele, i dopadli do aron ha-kodesza. Nie oglądając się na szalejący ze wszystkich stron ogień, każdy zdołał ocalić po dwa zwoje Tory – po jednym w każdej ręce.
Kiedy jednak podeszli do drzwi płonącej [20] bóżnicy, wszyscy zostali przez złoczyńców zastrzeleni, zginęli śmiercią męczeńską. Niech ich pamięć będzie błogosławiona. HI’’D.
Międzyrzec
W celu ocalenia 30 Żydów od śmierci swoje życie poświęcili: miejscowy rabin,
more horaa Ruskin oraz rektor jeszywy rabin Dawid Blech588.
Szabse Rapaport i Majer Friedrich złożyli na ręce hr. Adama Ronikiera, wiceprezesa RGO, pismo z prośbą o wstawiennictwo u księcia metropolity Adama Sapiehy celem wstrzymania akcji wysiedlenia Żydów z Krakowa. RGO wniosła odpowiedni memoriał do Stadhauptmanna, uzasadniając go względami gospodarczymi. Interweniował również książę metropolita Sapieha”. Prawdziwym
autorem memoriału był dr Henryk (Hirsch) Leuchter (1879–1941), lekarz, który został aresztowany (początkowo zgłosił się dobrowolnie, gdyż Niemcy obiecali uwolnić wcześniej aresztowanych rabinów, kiedy poznają inicjatora pisma) i razem z trzema rabinami wysłany do Auschwitz-Birkenau, gdzie wszyscy zginęli. Zob. Aleksander Bieberstein, Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 1986, s. 38–39.
583 Rok 1942.
584 Nieco inna wersja tego wydarzenia znajduje się w relacji zamieszczonej w tomie: Kraj Warty, dok. 55.
585 Murowana synagoga o dwuwieżowej fasadzie, wzniesiona w 1881 r. na miejscu wcześniejszej, drewnianej z 1856 r., odnowiona w 1921 r.; polichromie we wnętrzu odnowione w latach 1925–1926 (malarze: Mosze Appelbaum, Samuel Cygler, rzeźbiarz Chaim Hanft).
586 Niemcy podpalili synagogę w Będzinie 9 września 1939 r. Zapaliły się od niej okoliczne domy, przeważnie zamieszkane przez ludność żydowską. Podczas pożaru trwającego wiele godzin od ognia lub kul niemieckich zginęło kilkuset Żydów.
587 Brak bliższych informacji o tej osobie.
588 Brak bliższych informacji o tych osobach.
