w jego „Erziehungswesen” 3, s. 123, przeoczony przez Schipera – według Güdemanna – w jego „Historii Żydów w Polsceˮ, s. 224, że wino się wylewa. Maharam Minc ma na myśli, że się „nie wylewa, ale przelewa do drugiego kieliszka”]. Przyjęty jest również zwyczaj wypuszczania od razu po ceremonii ślubnej koguta i kury ponad głowy nowożeńców”.
W responsum 114 rabi Mojżesz Minc tak opowiada: [32/29][LXXII] „Zdarzyło się
w roku 1474, gdy byłem rabinem w Poznaniu, że rabi Jakub Margulies przeprowadził rozwód w mieście Liko1385 [?], w którym mieszkał. Mąż znajdował się tam i wynajął posłańca, aby zawiózł get swojej żonie, która znajdowała się u nas w Poznaniu. A gdy posłaniec przywiózł get, przejrzeliśmy go dokładnie i znaleźliśmy braki w piśmie. … Odesłaliśmy posłańca z niczym, nie udzielając rozwodu. Potem przyjechał mąż i dał rozwód żonie z ręki do rękiˮ.
Rabi Efraim ben Joaw we wstępie do sporządzonej przez niego kopii manuskryptu
Szibolej ha-leket Cidikjahu ha-Rofe wspomina Żyda polskiego imieniem Mordechaj
Szaltiel Israel. Dzieło Szibolej ha-leket leżało jako manuskrypt przez setki lat, aż opublikował je dopiero drukiem Salomon Buber1386 we Lwowie w 1886 r.
Jeden z rękopisów, na podstawie którego Buber wydrukował Szibolej ha-leket,
datowany jest na rok 5260 (1500–1), a sporządzony został przez kopistę Efraima ben Joawa z Modeny. Kopista ów sporządził rękopis wspomnianej książki dla uczonego i bogatego Żyda, Mojżesza Nisima Izja [?], syna Mordechaja Szaltiela Israela z Polski.
W przedmowie do kopii powiedziano: [LXXIII] „Ja Efraim syn Joawa niech spoczywa w pokoju, z Modeny przepisałem tę książkę pod tytułem Szibolej ha-leket dla wielmożnego Mosze Nisima, syna wielmożnego Mordechaja Szaltiela Izraela z Polski, i ukończyłem to w miesiącu elul (5)261ˮ.
XVI wiek
Rabi Chaim be-rabi Becalel (urodził się w Poznaniu w 1530 r., umarł w Friedbergu
w r. 1588) pisze w swej księdze Wikuach maim chaim1387 o Żydach polskich, jak następuje1388: [LXXIV] „W kraju rabina ha-Rema1389 wiadomo, że – dziękować Bogu – lud boży nie jest zawstydzony ani deptany, jak w tamtych krajach (Niemcy). Na każdego goja wchodzącego na ulicę żydowską pada strach przed [jej] mieszkańcami. [33/30] Przeto nie waży się ich skrzywdzićˮ.
Doktor rabi Josef ha-Kohen (urodził się w Awinionie w 1496 r., zm. w r. 1580)
pisze w swej kronice Emek ha-bacha – o prześladowaniach Żydów do czasów jemu współczesnych – o Żydach w Polsce w XVI stuleciu, jak następuje1390: [LXXV] „I umarł August, król Polski, nie pozostawiając następców. Panowie więc wybrali
1385 Lekcja niepewna. Być może Lis(s)a, czyli Leszno.
1386 Salomon Buber (1827–1906), wybitny uczony, historyk, hebraista, badacz midraszy, historyk Żydów ziem polskich, biograf Żydów lwowskich.
1387 Wikuach maim chaim (hebr., dosł. Dysputa czystych wód).
1388 □ (34) Poz. 32–15. W tekście brak wskazania miejsca przypisu 33, który brzmi: Przy końcu wspomnianej książki.
1389 Czyli Mojżesza Isserlesa; zob. Wstęp, przyp. 96.
1390 □ (35) Emek Habacha, rabin Josef ha-Kohen Rofe, Kraków 1895, s. 169–170.
