We czwartek około południa przyszedł po mnie wysłannik gminy żydowskiej. Kiedy
przybyłem do gminy, prezes Berliner pokazał mi list od gminy w miasteczku Lipiny15 (Śląsk). W liście tym zwracano się z prośbą do gminy piotrkowskiej. Gmina lipińska uznała, że skoro ich miasteczko leży blisko granicy, to prawdopodobnie dojdzie tam do pierwszych walk, a ponieważ H[itler] zwalcza Żydów, bano się, żeby klej kodesz, które tam mają, nie zostały zniszczone. Aby je ratować, postanowiono przesłać dwie skrzynie ze świętościami do gminy piotrkowskiej, która znajduje się w centrum kraju, gdzie ręka wroga z pewnością nie dosięgnie – niech gmina piotrkowska roztoczy nad nimi pieczę, póki burza nie ucichnie.
[7] Prezes Berliner przekazał mi ten list i poprosił, bym zajął się sprawą. Otworzyliśmy skrzynie. Były tam:
– 3 zwoje Tory16;
– 2 Pięcioksięgi17;
– 4 machzory;
– 1 srebrna lampka chanukowa;
– 2 świeczniki trójramienne;
– 3 jady (srebro);
– 3 tasy (srebro);
– 2 kielichy (srebro) – jeden kiduszowy, a drugi do hawdali;
– korona na Torę18 (srebro);
– 2 korony na Torę, czteroczęściowe;
– jeden obrus na pulpit kantora19;
g– 6 sukienek20 na zwój Toryg;
g– 3 obrusy na stółg;
– 3 parochety z kaporetami, pięknie haftowane złotą i srebrną nicią;
– 4 pasy do przewiązania21 zwoju Tory.
Ów list razem z tymi przedmiotami rzuciły na nas strach i przerażenie. Zrozumieliśmy powagę sytuacji i obawialiśmy się o los Żydów. Przekonaliśmy się też o żydowskim harcie ducha: zasymilowana gmina śląska nie myśli o niczym innym, tylko o tym, jak ratować tę odrobinę żydowskości.
[8] Środa wieczór. W nocy z 30 na 3122 w Piotrkowie było jeszcze jasno. Nie
wprowadzono jeszcze zakazu palenia w nocy światła. W nocy miało się odbyć posiedzenie gminnej komisji gospodarczej, gdzie byłem wiceprezesem i sekretarzem. Miano omawiać na nim sprawę dokończenia drewnianego płotu wokół starego cmentarza23.
15 W oryg. Lipinie. Zapewne chodzi o Lipiny, obecnie dzielnicę Świętochłowic, gdzie gmina żydowska powstała w 1860 r.
16 W oryg. sifrej torot.
17 W oryg. w l. mn. Chumaszim, w l. poj. Chumasz.
18 W oryg. keter Tora.
19 W oryg. amud.
20 Dosł. płaszczyki; w oryg. mentelech (zdrobnienie od mantl – płaszcz).
21 W oryg. chagorot.
22 Sierpnia.
23 Założony w 1679 r. cmentarz był położony w bezpośrednim sąsiedztwie Wielkiej Synagogi u zbiegu ulic Jerozolimskiej i Wojska Polskiego (dawniej J. Piłsudskiego); ostatni pochówek odbył się tam w 1792 r.; w 1997 r. umieszczono tablicę upamiętniającą cmentarz.
