XXXII Wstęp
Opoczyńskiego jako o gatunkowej hybrydzie, w której to, co osobiste, miesza się z obiektywnie przedstawionym, a to, co faktyczne, z fikcjonalnym; w której zaciera się granica między dziennikarstwem a pisarstwem. Dlatego właśnie klasyfikuje je jako documentary fiction93. Jej autor jawi się czytelnikowi jednocześnie jako obecny tam i wtedy świadek konkretnych zdarzeń oraz jako wszechwiedzący, oceniający i generalizujący narrator. Z jednej strony odbiorca ufa podawanym przez Opoczyńskiego szczegółom faktograficznym: datom, liczbom, nazwiskom, z drugiej zaś pozwala się uwodzić beletrystycznej frazie. Wspominany już Roskies zauważa w swoim studium94, że ów typ mieszanej subiektywno-obiektywnej narracji jest niezwykle charakterystyczny dla literatury żydowskiej. Używał jej w swoich na poły dokumentalnych satyrach i scenkach podróżnych ojciec literatury żydowskiej Salomon Rabinowicz, piszący w XIX w. pod pseudonimem Szolem Alejchem. Bardzo udanie zastosował ją też Icchok Lejbusz Perec w swoich Bilder fun a prowinc-rajze in tomaszower powiat in 1890 jor [Obrazy z podróży po prowincji w powiecie tomaszowskim w 1890 roku; I wyd. – Warsze 1891]. Wydaje się, że właśnie ten zbiór fabularyzowanych reportaży mógł być jedną z ważniejszych inspiracji dla Pereca Opoczyńskiego95. Z klasyki literatury jidysz czerpał Opoczyński nie tylko wzorzec narracji, ale i modele świata swych reportażowych opowieści. Nie bez kozery historia żydowskiej kamienicy w okupowanej Warszawie, a potem w getcie utrzymana jest w konwencji opowiadania o sztetlu. Niezrównany w swej badawczej dociekliwości Roskies odkrył również, że Opoczyński niejednokrotnie stylizował język swych utworów na potoczystą, kolokwialną i jowialną szolemalejchemowską frazę96.
Dziewiętnastowieczna literatura jidysz, która wywarła tak silny wpływ na pisarstwo Opoczyńskiego, nie była jedynym źródłem jego inspiracji. Dużą rolę w kształtowaniu społecznej, a co za tym idzie językowej wrażliwości Opoczyńskiego odegrał też dorobek żydowskich (jidyszowych) pisarzy międzywojnia, twórców żydowskiego realizmu społecznego. Przedstawiciele tego nurtu, wśród których wymienić można chociażby Icyka Meira Weissenberga, autora A sztetl [Miasteczko; I wyd. – 1906], już nie sielskiego, ale
