462 Słownik terminów
obrót towarowy pomiędzy gettem a zewnętrznymi kontrahentami. Do maja 1941 r. Transferstelle wchodziło w skład Wydziału Przesiedleń, potem podlegało Urzędowi Komisarza Żydowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej.
Trzynastka zob. Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją.
Umschlagplatz (niem., plac przeładunkowy) – istniejąca od 1908 r. bocznica kolejowa i magazyny u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej w Warszawie. Latem 1942 r. mieszkańcy getta warszawskiego byli tam gromadzeni przed deportacją do ośrodka zagłady w Treblince.
Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją (popularnie tzw. Trzynastka) – agentura gestapo w getcie warszawskim przy ul. Leszno 13, funkcjonująca od jesieni 1940 do lipca 1941 r. „Trzynastka” była zorganizowana na wzór SP. Do jej oficjalnych obowiązków należało zwalczanie paskarstwa w getcie warszawskim, ale w rzeczywistości jej członkowie zajmowali się głównie wymuszeniami i szmuglem. Przy „Trzynastce” powstało kilka agend, w tym Komisaryczny Zarząd Zabezpieczenia Nieruchomości i Żydowskie Pogotowie Ratunkowe. Na czele „Trzynastki” stał uchodźca z Łodzi, Abraham Gancwajch (1904–1943?).
Volksdeutsch (od niem. Volksdeutscher; etniczny Niemiec) – w czasie II wojny światowej określenie osób, które mieszkały poza terytorium Rzeszy i podpisały niemiecką listę narodowościową – tzw. volkslistę.
Wacha (niem. Wache, straż, posterunek) – strzeżone przejście do getta. Od strony zewnętrznej strzegła getta tzw. żandarmeria (Schutzpolizei), czyli miejska formacja niemieckiej policji porządkowej, przy murach stał wartowniczo-konwojowy oddział policji granatowej, od wewnątrz getta pilnowała zaś Służba Porządkowa. W początkowym okresie istnienia dzielnicy zamkniętej były 22 wachy, których liczbę ograniczono następnie do 13.
Werkschutz (niem., straż fabryczna) – formacja składająca się z oddziałów niemieckich, ukraińskich i żydowskich, która sprawowała obowiązki policyjne w przedsiębiorstwach niemieckich (szopach) w getcie.
Werterfassungsstelle (Werterfassung) – podległa SS instytucja gromadząca i segregująca mienie Żydów wywiezionych na śmierć. Dysponowała wieloma magazynami; zatrudniała ok. 4 tys. pracowników. Prawie wszyscy zostali deportowani do Treblinki w kwietniu 1943 r. Kierownikiem Werterfassung był SS-Obersturmführer Franz Konrad.
Wołówka – w XIX w. targ starzyzny w okolicy ul. Wałowej, Świętojerskiej i Franciszkańskiej. Handlowano tam przede wszystkim wszelkimi rodzajami gotowych ubrań. Ok. 1894 r. targowisko zostało przeniesione na pl. Broni (okolice ul. Dzikiej i Pokornej). Aby rozróżnić miejsca, nowe targowisko zwano Nową Wołówką. Na placu ustawiono drewniane stragany, a w 1900 r. wybudowano specjalną halę, natomiast nieco później kolejne dwa budynki. Nowy plac targowy zapełniała wszelkiego rodzaju tandeta i starzyzna.
Żydowska Organizacja Bojowa, ŻOB – organizacja wojskowa utworzona w getcie warszawskim początkowo na krótko 28 lipca 1942 r., następnie reaktywowana pod koniec października 1942 r., podporządkowana politycznej reprezentacji Żydów warszawskich – Komisji Koordynacyjnej Żydowskiego Komitetu Narodowego i Bundu. ŻOB stawiła opór zbrojny Niemcom w styczniu 1943 r. i w kwietniu– maju 1943 r. W okresie istnienia getta szczątkowego ŻOB przeprowadzała akcje ekspropriacyjne w getcie i wykonywała wyroki na kolaborantach.
Żydowska Samopomoc Społeczna, ŻSS (niem. Jüdische Hilfskomitee, JHK) – działająca od stycznia 1940 r. organizacja pomocy społecznej, której zalążki powstały jeszcze we wrześniu 1939 r. w Warszawie, kiedy to powołano do życia Komisję Koordynacyjną
