Słownik terminów 463
Organizacji Społecznych i Opiekuńczych (KK), początkowo współpracującą ze Stołecznym Komitetem Samopomocy Społecznej. Na początku 1940 r. KK z organizacji o zasięgu lokalnym (Warszawa i okolice) została przekształcona w działającą w całym GG, z centralą w Krakowie i największym oddziałem terenowym w Warszawie (Żydowski Komitet Opiekuńczy Miejski – ŻKOM). Prezesem ŻSS był Michał Weichert (do lipca 1944 r.). Pod szyldem ŻSS działały m.in. CENTOS, TOZ i ORT. Lokalne jednostki ŻSS zajmowały się tworzeniem i zaopatrywaniem schronisk dla uchodźców, sierocińców, domów starców, kuchni ludowych, rozdzielały też produkty żywnościowe.
Żydowskie Towarzystwo Opieki Społecznej (ŻTOS Żytos) – organizacja wywodząca się z Komisji Koordynacyjnej Żydowskich Organizacji Społecznych. Choć podlegała ŻSS, to w praktyce pozostała niezależna. W listopadzie 1941 r. ŻTOS zostało przekształcone w Żydowską Opiekę Społeczną (ŻOS). Po kolejnych przekształceniach ŻTOS zostało wchłonięte przez ŻKOM.
Terminy związane z religią żydowską
Admor(akr. od hebr. adonejnu morejnu we-rabejnu, nasz mistrz, nauczyciel i rabi lub: nasz pan, nasz nauczyciel i mistrz) – tytuł honorowy pojawiający się od XVII w. na nagrobkach wybitnych żydowskich osobistości. W środowiskach chasydzkich nadawano go przywódcom duchowym wymiennie z tytułem rebe.
Atara (hebr., diadem, korona) – ozdobny kołnierz naszywany przez Żydów aszkenazyjskich na górnej krawędzi tałesu. Być może obyczaj noszenia atary wynikał nie tylko z przyczyn praktycznych – szal modlitewny lepiej układał się na ramionach i w ten sposób zaznaczone były jego góra i dół – ale miał także głębszy podtekst religijny, którego źródeł szukać należy w metaforach biblijnych (Prz 4, 9; 7, 9; Iz 28, 5; 62, 3).
Bejt ha-midrasz (hebr., dom nauki) – miejsce studiowania tekstów religijnych, często także miejsce modlitwy; jedna z najważniejszych instytucji judaizmu.
Biblia hebrajska (hebr. Tanach) – nazwa ta jest akronimem trzech hebrajskich słów: Tora (Pięcioksiąg), Newiim (Prorocy) i Ktuvim (Pisma). Święta księga judaizmu.
Cadyk (hebr., sprawiedliwy) – oznacza najbardziej uduchowionych przywódców chasydzkich, uważanych za pośredników między chasydami a Bogiem. Na podstawie popularnego powiedzenia z biblijnej Księgi Przysłów: „Sprawiedliwy jest podstawą świata” powstała legenda o trzydziestu sześciu sprawiedliwych, którzy swoimi cnotami podtrzymują istnienie świata. Niektórzy przywódcy chasydzcy wierzyli zaś, że w każdym pokoleniu jest tylko jeden prawdziwy cadyk, tzw. Cadyk Pokolenia, identyfikowany z Mesjaszem z „Domu Józefa”.
Cedaka (hebr.) – wspieranie ubogich, dobroczynność.
Chabad – kierunek w ruchu chasydzkim, którego twórcą był Szneur Zalman ben Baruch z Ladów. Swą doktrynę w systematyczny sposób wyłożył w księdze Likutei amarim (hebr., Zbiór powiedzeń, Szkłów 1796).
Chanuka (hebr., poświęcenie, odnowienie) – święto upamiętniające wydarzenia ze 164 r. p.n.e.: zwycięstwo powstania Machabeuszy przeciwko greckim władcom Palestyny oraz rytualne oczyszczenie Świątyni Jerozolimskiej i odnowienie sprawowania kultu ofiarnego. Chanuka obchodzona jest przez osiem kolejnych dni, począwszy od 25. dnia miesiąca kislew. W czasie tego święta zwyczajowo, w rytualny sposób zapala się świece lub oliwę umieszczone w specjalnej lampce (świeczniku). Zob. też drejdl.
Chanuke geld (żyd., pieniądze, waluta chanukowa; hebr. dmej chanuka) – pieniądze cha
