Pisma przedwojenne [4] 21
[8] תיבּל תיבּימ [Od domu do domu]61
(Opowiedziane przez roznoszącego kalendarze instytucji dobroczynnej).
Główna ulica. Pierwsze drzwi. Dzwonię.
– Kto tam?
– Proszę otworzyć!
– Kto tam?
– Mam kalendarze stowarzyszenia…
– Nie trzeba! – wyburczał głos. Drugie drzwi, dzwonię.
– Kto tam?
– Proszę otworzyć! Sziksa uchyla drzwi.
– Czego „pan” sobie życzy?
– Czy pani jest w domu?
– Tak, jest w domu.
– Proszę otworzyć.
– Ale po co?
– Mam kalendarze stowarzyszenia…
– Nie trzeba – odprawia mnie sziksa i zatrzaskuje drzwi.
Drzwi trzecie. Mocno stukam w drzwi. Ukazuje się w nich sama pani domu.
– Czego sobie życzy?
– Mam kalendarz wydany przez ważną instytucję. Udziela pomocy medycznej.
– Co?! Nie, nie! – obrzuca mnie złym wzrokiem i sam wychodzę.
Drzwi czwarte. Dzwonek. Tym razem pojawia się pan domu. Jan, Feliks, a może i Maurycy.
Kiedy słyszy, że chodzi o żydowski kalendarz, miesza się i zaraz też się gniewa:
– Od tych żebraków nie można się opędzić! – zostawia mnie samego w korytarzu. Zza drzwi słyszę, jak łaje sziksę za to, że mnie wpuściła.
Tu, na żydowskich ulicach, spotyka się zacnych obywateli, którzy są skłonni kupić kalendarz instytucji dobroczynnej, czasem nawet aż dwa.
Są to Żydzi świadomi tradycji, wrażliwi na potrzeby wspólnoty, hojni. Ale trafiają się i skąpcy, często kupcy albo sklepikarze.
Kupiec ostatnio obciążony podatkami, wylewa swój gniew na żydowskie instytucje, które chcą go naciągnąć na niepotrzebny wydatek.
– Nie potrzebuję – mówi. – Już mam. Jest jeszcze czas.
Podaje najrozmaitsze powody, byle tylko nie zapłacić dwóch złotych.
Najbardziej lubianą wymówką jest ta, że już przynieśli mu kalendarz towarzystwa, którego jest członkiem…
Smutno jest szczególnie wtedy, gdy na takiej żydowskiej ulicy spotyka się damę, która straszliwie kalecząc polski, bezczelnie odpowiada:
