Rozdział 1. Organizacja, instytucje, warunki bytowe [5] 41
pod opiekę. Powojenny liberalizm może po raz kolejny zacząć przejawiać skłonność do konwersji na chrześcijaństwo.
[tłum. z j. żyd. Sara Arm] [1] Docent dr Edmund Stein
Kiedy wybuchła wojna, miałem możliwość, podobnie jak wielu innych ludzi, uciec do Lwowa, z którego pochodzę. Mogłem łatwo otrzymać tam katedrę. Uznałem jednak za swój obowiązek pozostać. Poszedłem tym samym za przykładem mojego mentora, rabina dra Baecka188z Berlina, który stoi na czele Zrzeszenia Żydów w Niemczech189.
Dr Baeck miał wiele sposobności i okazji do opuszczenia Niemiec. Stały przed nim otworem Erec Israel i Ameryka, ale nie dał się przekonać i został. Dr Baeck jest centralną figurą w Kulturalnym Związku Żydów Niemieckich190. Warto zatrzymać się nad rolą Kulturbund, który dosłownie uratował zasymilowane niemieckie żydostwo przed duchową i, siłą rzeczy, fizyczną zagładą.
Kulturbund pomógł niemieckiemu Żydowi, który po przewrocie Hitlera całkowicie popadł w stan [prowadzący do] samobójstwa psychicznego, odnaleźć drogę do siebie samego, do żydostwa. Kulturbund doprowadził go z powrotem do starego, wiecznego źródła żydostwa. I niemieccy Żydzi rzeczywiście znaleźli tam cudowne serum, które czyni naród żydowski zdolnym do oporu wobec potężnego wroga aa[…]aa
Ja zostałem tutaj, ponieważ wierzyłem, że również tu zostanie stworzony
a[…]a wielki żydowski Kulturbund, dla którego ja aa[…]aa poświęcę a[…]a siły.
a[…]a tak się nie stało. Kulturbund aa[…]aa powinien przegonić aa[…]aa [2] wielka, promieniująca praca kulturalna – mamy kulturalne kółka i grupy.
Wisi nad nami jak klątwa problem języka: żydowski czy hebrajski? Istnieje na przykład JIKOR – Żydowska Organizacja Kulturalna. Ludzie z JIKOR zapominają jednak o jednej kluczowej sprawie – kulturze – i zajmują się tylko jednym zagadnieniem: językiem, problemem języka. Do JIKOR, pomimo iż jest to organizacja lewicowa, przyjęto również zwolenników Agudy, ale syjonistów uznano za trefnych. Mnie na przykład nawet nie próbowano zachęcić do pracy w JIKOR, chociaż jako naukowiec jestem daleki od partyjnego języka czy partyjnego fanatyzmu. Ale dla niektórych fanatyków z JIKOR każdy, kto ma do czynienia z językiem i kulturą hebrajską jest już skazany na ostracyzm. To jest po prostu patologia. Próbowałem współpracować z JIKOR, dogadać się. Próbowałem z nimi negocjować. Wszystko było na dobrej drodze. Ale nic z tego nie wyszło. Zwyciężył fanatyzm. Językowi patolodzy z JIKOR nigdy nie uznają praw języka hebrajskiego.
