48 Rozdział 1. Organizacja, instytucje, warunki bytowe [5]
dać Żydom Krym200na żydowską republikę, ale Jewsekcja201się nie zgodziła, wystąpiła przeciwko temu planowi i spełzł on na niczym.
[tłum. z j. żyd. Sara Arm]
[1] [Henryk] Rozen202
Koniec końców tragiczna rzeczywistość getta jest lepsza niż to sobie wyobrażaliśmy. Początkowo myślano, że getto nie wytrzyma dłużej niż dwa, trzy miesiące. A to z dwóch powodów: głodu i braku pieniędzy, co będzie prowadziło do wstrząsów i buntów w getcie. To doprawdy cud, że w tym roku w getcie było „tylko” 43 tysiące zgonów. Większość ludzi w getcie żyje dalej. To pokazuje, że ludność żydowska może w normalnych warunkach żyć nawet na małej powierzchni.
Często zadaje się nam pytanie: dlaczego u nas nie próbuje się zrobić „komunistycznego” eksperymentu Rumkowskiego203 i w ten sposób skończyć z krzyczącą nierównością społeczną, która dominuje do dnia dzisiejszego na żydowskich ulicach, kiedy z jednej strony na ulicach leżą zmarli, a z drugiej – masa ludzi pławi się w luksusach? Cały czas powstają w Warszawie nowe lokale rozrywkowe.
Nie należy jednak zapominać o wielkiej różnicy między Warszawą a Łodzią. W Łodzi w chwili obecnej jest tylko 140 tysięcy Żydów. Nie ma tam uchodźców, miasto nie przeżyło żadnego bombardowania i dlatego łatwiej było tam „uzdrawiać” życie gospodarcze getta. I co najważniejsze: Rumkowski był w stanie przeprowadzić swój eksperyment dzięki temu, że otrzymywał od władzy niemieckiej relatywnie wysokie kontyngenty produktów żywnościowych, które umożliwiły mu hermetyczne zamknięcie getta i likwidację szmuglu. Żydzi w getcie łódzkim otrzymują 40 deko chleba dziennie, kaszę, kartofle – wprawdzie w bardzo małych ilościach, ale przy takiej normie można jeszcze utrzymać się przy życiu. Ale w naszych warunkach, w Warszawie, kiedy otrzymuje się ledwie 7 deko chleba dziennie aa[…]aa szmugiel. Jeszcze jedno: szmugiel urasta tutaj [do roli] anioła miłosierdzia. Żyjemy dzięki szmuglowi. Musimy tolerować szmugiel i szmuglerów, [2] tutaj nie może być mowy o żadnych „komunistycznych” eksperymentach.
Rumkowski jest w tej szczęśliwej sytuacji, że cały budżet jego „komunistycznego” państwa wynosi prawie 3 miliony na miesiąc – tyle warte są produkty kontyngentowe, które otrzymują do podziału w getcie w Łodzi. Rumkowski otrzymuje wszystko po cenach kontyngentowych i dlatego łódzkiemu Żydowi wystarcza 12–13 marek miesięcznie na zakupienie produktów kontyngentowych i zupy. Rumkowski otrzymuje zamówie-
