Wstęp XI
przyczyn równocześnie powstawał także mityczny portret wielkiego przywódcy, reformatora duchowości i natchnionego mistyka, łączący rzeczywistość z mitem, tym samym uniemożliwiając zachowanie obiektywizmu8.
Po śmierci Beszta przywództwo ruchu przejął Dow Ber z Międzyrzecza9 (1710-1772), pierwotnie magid (wędrowny kaznodzieja), ostatecznie osiadły w Międzyrzeczu na Wołyniu, który to region z czasem przejął funkcję duchowego centrum chasydyzmu. Na Wołyniu osiadł także inny prominentny uczeń Beszta, rabin Jaakow Josef z Połonnego10. Z biegiem lat ruch nie tylko zwiększał liczbę zwolenników, ale też chasydzi zaczęli się dzielić na mniejsze podgrupy, lojalne wobec lokalnego przywódcy, zwanego cadykiem. Gromadzący się na dworach chasydzkich wierni pochodzili przede wszystkim z małych miasteczek oraz wsi, z czasem jednak (pod koniec XVIII w.), wraz z ekspansją ruchu chasydzkiego na zachód, tj. do wschodniej i centralnej Polski, społeczności tworzyły się także w większych miastach, a finansowe elity żydowskie częstokroć wspierały chasydzkich mistyków11. Sami cadycy często znacznie różnili się w poglądach, co sprzyjało zróżnicowaniu idei propagowanych przez chasydyzm. W drugiej połowie XIX w. ukształtowała się tradycja, wedle której wielcy cadycy przekazywali przywództwo swym potomkom, pogłębiając teologiczne różnice między poszczególnymi dworami chasydzkimi.
Dlatego też trudno jednoznacznie scharakteryzować chasydyzm, nie narażając się na uproszczenia i sprzeczności. Jedną z cech jednoczących ów ruch jest na pewno identyfikacja z postacią Beszta, uważanego powszechnie za jego założyciela. Charakterystyczne jest także oddzielenie od synagogi (chasydzi prowadzili intensywne życie duchowe we własnych wspólnotach, takich jak klojz, sztybel, minjan czy chawura), co w dużym stopniu było wynikiem stosowania sefardyjskiego (a właściwie luriańskiego) rytu modlitewnego, w przeciwieństwie do powszechnie używanego na tych terenach siduru aszkenazyjskiego12, oraz poświęcenie się studiowaniu ksiąg mistycznych zamiast tradycyjnego studiowania Tory i Talmudu, co było typowe dla judaizmu rabinicznego. Chasydzi opierali także swój obraz świata na koncepcjach kabalistycznych, uważając się za kontynuatorów tradycji kabalistycznej i przykładając jednocześnie wielką wagę do osobistego doświadczenia religijnego, a poprzez nie oderwania się od rzeczywistego świata i mistycznego doświadczenia Boga – w przypadku chasydyzmu besztiańskiego nie za pośrednictwem ascezy, a ekstazy religijnej. Istotnymi elementami tego nurtu są również pragnienie uczestniczenia w dziele zbawienia oraz tzw. awoda be-gaszmijut,
