Podręcznik adepta [1] 129
swą duszę, która ponagla go do wzrostu i rozwijania się. Podobnie dziecko zawsze zachowuje się prostodusznie, zgodnie z rzeczywistością swej duszy i jej rozwojem. A jeśli człowiek dorosły postępuje i myśli, jak dyktuje mu dusza, to nawet jeśli jest uczony, pozostaje prostoduszny i prawdziwy. Jeśli jednak nie postępuje prostodusznie, jak nakazuje mu serce i dusza, to nie ma w nim rzeczywistości. Zasadą wszystkiego, co czyni jest kłamstwo, które już znalazło w nim miejsce, mimo iż nie twierdzi, że drzewo jest kamieniem. Oto i u wypowiadającego kłamstwo, który utrzymuje, że drzewo jest kamieniem, ma ono swój początek w tym, że on sam przychodzi „ze strony śmierci”, niech obroni nas Bóg Miłosierny, i w jego czynach i myślach nie ma rzeczywistości ani duszy. Cały urok dziecka bierze się stąd, że jest ono niewinne i prostoduszne. Gdy do niego mówimy, to jakbyśmy rozmawiali z samą jego duszą. Bo gdy je o coś pytamy, pytanie przenika aż do jego duszy i z niej przychodzi do nas odpowiedź niewinna i prostoduszna, w którą wkłada ono całe serce. Nie prosimy o to, by twoja świadomość nie wyrastała ponad dziecięcą, ale byś był prostoduszny. Na przykład gdy ktoś cię o coś zapyta, nie będziesz się zastanawiał, czy wedle manier świata lepiej odpowiedzieć mu tak a tak: „jeśli odpowiem mu właśnie tak, uzna mnie za mędrca”. Albo: „Żeby wprowadzić go w błąd i oszukać, odpowiem mu tak”. I okazuje się, że nasza odpowiedź jest „do Sasa i do Lasa”669 – wedle dobrego obyczaju lepiej odpowiedzieć tak, żeby wydać się mądrym trzeba odpowiedzieć mu tak, a może lepiej odpowiedzieć mu inaczej. I ty i twoja dusza ponosicie uszczerbek, brak tu rzeczywistości, brak nurtu życia, duszy i prawdy. Tylko kłamstwo, nicość i pustka jest w tobie.
Przede wszystkim odpowiadaj z powagą, w zgodzie z ze sobą i prostodusznie (fszczerzef), a używaj swego rozumu tylko po to, [38v] żeby się nie pomylić, udzielając odpowiedzi. Również twój rozum niech będzie jasny i pilny, niech się stanie narzędziem prostodusznego serca, by wesprzeć je w działaniu. A jeśli okaże się, że twoja odpowiedź może ci zaszkodzić lub jest jakaś inna przeszkoda w jej udzieleniu, odpowiesz „nie wiem”, zgodnie z przykazaniami naszych błp. mędrców. Tym sposobem odpowiedź nie będzie zniekształcona przez brak serca i prostoduszności.
Są ludzie, w których naturze leży przebiegłość, którzy z natury są do niej skłonni. Muszą wykonać dużo więcej pracy, by wyprostować swoje drogi i nakłonić swą duszę do powagi i prostoduszności. Tacy ludzie są jednak bardzo nieliczni pośród Izraela. Natura syna Izraela jest szczera, dobra, a nawet święta. Więcej natomiast jest ludzi, którzy tylko sprawiają takie wrażenie, nawet we własnych oczach, jakoby przebiegłość leżała w ich naturze, podczas gdy tak nie jest. Dzieje się tak na skutek wychowania bądź oddziaływania środowiska, w którym przebywali od młodości i które ich wypaczyło, mącąc ducha i szczere serce. Owi ludzie poprawią się bez większych trudności. Przyczyną zmącenia ducha u wielu ludzi jest jego słabość. Człowiek słabego ducha nie dąży uparcie do prawdy, nie czuje przymusu jej mówienia. Nasi mędrcy błp. mówili: „Wiadome są słowa prawdy”670. Przez co i dlaczego są wiadome? Wiemy przecież, że gdy ktoś kłamie, jeśli nie jest łgarzem i oszustem nawykłym do kłamstw, to nie umie
