dla niego, ale to on jest dla wiary, a jego najmniejszy uczynek ma wpływ na Stwórcę. Orać wołem i osłem jest takim samym przestępstwem jak kraść103. Dlatego pobożność i dobroć innych narodów nie mają żadnego znaczenia w oczach Boga, ponieważ Bóg już na samym początku stworzenia zajmował się jedynie Żydami, tak bardzo Bóg umiłował swój wybrany naród Izraela. Zrozumiałe jest zatem, że ludzie, którzy mają tak przesadne wyobrażenie o swoim wybraństwie i wysokiej wartości, nie chcą i nie mogą przyjąć reform ze strony ludzi, których uważają za mniej wartościowych. Według autora, wśród zwykłych Żydów nawet rabini nie mają autorytetu, jeśli nie są oni jeszcze większymi fanatykami niż tłum. Gdyby rządowi udało się, co nigdy się nie stanie, znaleźć rabina, który byłby w stanie ucywilizować Żydów i zrobić z nich kulturalny naród, Żydzi natychmiast by go za to ukamienowali. Dlatego od tej grupy Żydów nie ma czego oczekiwać, ani mieć żadnych nadziei co do niej.
2. Odnośnie do maskilów uważa on, że są oni inni od pozostałych Żydów, nie
tworzą jednak jednolitej grupy i nie mają odrębnych określonych zwyczajów, które
wyraźnie odróżniałyby ich od misnagdów. Maskile mieszkają głównie w Niemczech. Ci „dysydenci”, chociaż nie mają żadnych zasad religijnych i to, co ich łączy, to łamanie religijnych praw i zwyczajów, chcieli stworzyć w Prusach własny kahał i aby otrzymać na to zezwolenie, chcieli przekonać rząd, że odstępują oni od Talmudu i będą trzymać się Tory Mojżesza po poczynieniu tam modyfikacji. Rząd pruski nie zgodził się jednak na to i rozkazał im przechrzcić się albo należeć do ogółu Żydów.
3. Chasydzi są w rzeczywistości najbardziej zabobonni, nie jest to jednak ich
wymysł, ale ma swoje źródło w przesądach ich prapradziadów, jak na przykład wiara w duchy, proszenie zmarłych o wstawiennictwo u Boga, noszenie talizmanów, leczenie chorych magicznymi sztukami itd., wszystkie zjawiska, które istnieją wśród Żydów już od dawien dawna. Będąc jeszcze pobożniejszymi niż misnagdzi, odznaczają się oni również pewnymi osiągnięciami. Według zapewnień chasydów, pod względem zachowania naśladują oni dawne pokolenia, ponieważ również [23]{26} żydowscy ojcowie nie byli inni od dobrych chasydów. Jeśli król Dawid tańczył, niosąc arkę, bez wątpienia miał on te same święte wizje i entuzjazm jak chasydzki rebe, magid z Kozienic104, który zmarł kilka lat temu. Swoich przywódców wybierają sobie chasydzi spośród najpobożniejszych i święcie wierzą we wszystko, co oni mówią. Swoich cadyków uważają oni za cudotwórców i jasnowidzów, którzy mogą zobaczyć przyszłość i są zdolni dzięki modlitwom do Boga odwrócić całe zło i wyprosić również wszelkie dobro. Chasydzi zdają się na porady swoich cadyków, a ich rozkazy są dla nich nakazem niebios. Uważają również cadyków za biegłych w kabale, co nie zawsze jest prawdą, ponieważ
posiadają oni na ten temat niewielką wiedzę, gdyż w ogóle w obecnych czasach jest mniej ludzi rozumiejących księgi kabalistyczne. Nie należy jednak sądzić, że rebe jest oszustem, prędzej to oni są oszukanymi. Ponieważ w rzeczywistości są oni fantastami z bogatą wyobraźnią, którą chasydzi jeszcze u nich powiększają, następnie przez odżegnywanie się od wszelkich świeckich spraw i zagłębianie się w mistycyzmie, zdaje się
103 Nawiązanie do przepisu biblijnego: „Nie będziesz orał razem wołem i osłem”. Zob. Pwt 22, 10.
104 Izrael Icchak Hofstein (1733–1814), zwany magidem (hebr. kaznodzieją) z Kozienic, cadyk i kaznodzieja, uczeń znanych cadyków, m.in. Lewiego Icchaka z Berdyczowa; jeden z najważniejszych propagatorów chasydyzmu w Polsce centralnej.
