* * *
Otrzymując taką przewagę nad kupcami mąką, cech piekarzy zaczął wykorzystywać ją na swoją korzyść. Dochodziło do wielkich nadużyć. Kupcy mąki zaczęli się skarżyć na cech piekarski u władz zamkowych, a w końcu złożyli prośbę o zezwolenie na założenie własnego stowarzyszenia, na którą książę przystał 2 kwietnia 1803 roku420. Cech piekarzy również nie spoczął i, dpowołując się na regulamin zatwierdzony przez księcia w 1795 rokud, zarzucił kupcom mąki, że nie wykonują swoich zobowiązań itd. Piekarze nie byli jednak w stanie wskazać na konkretne przypadki, podczas gdy kupcy mąką wysunęli wobec konkurentów następujące oskarżenia:
a) w cechu nie panuje należyty porządek;
b) cech żąda bezprawnych opłat;
c) cech niesprawiedliwie i bezprawnie obchodzi się z kupcami;
d) cech brał udział w sporze, który cech krawiecki prowadził przeciwko berdyczowskiemu kahałowi;
e) cech pobierał od kupców wpisowe albo wykupne i nie wpisywał tych pieniędzy
do księgi cechowej oraz nadal nie chce tego zrobić;
f) do regulaminu stowarzyszenia utworzonego w 1796 roku zostało wpisane
postanowienie o pobieraniu od obcych kupców mąką przynoszących do miasta
towar po 3 grosze od korca421 pszenicy i 2 grosze od korca żyta, na co nie było
zezwolenia księcia.
W dodatku w ciągu ośmiu lat sytuacja tak się zmieniła, że liczba kupców mąki
dalece przerosła liczbę piekarzy. Radziwiłł uznał za niesprawiedliwe, aby większość miała zostać zmarginalizowana przez mniejszość i, aby skończyć z ciągłymi sporami, zezwolił kupcom mąki [7]{9} na samodzielność organizacyjną422. dKsiążę wykorzystał swoje zastrzeżenie z 1795 roku, że w przyszłości może zmienić regulamin cechu i kupców mąką uczynił niezależnymi od cechu piekarzy i zezwolił im na utworzenie własnego cechud.
Kupcom mąki zagwarantowano, że nikomu nie będzie wolno handlować mąką,
sprzedawać jej na rynku albo po domach na kwarty albo garnce, jeśli nie będzie członkiem ich cechu. Dlatego zostało na nich nałożone zobowiązanie, że muszą sprzedawać jedynie mąkę suchą, nie wilgotną i nie psującą się, w dodatku w niesfałszowanej mierze na korce, garnce i kwarty, a ceny odpowiednio dostosować do panujących warunków, takich jak czas żniw i obyczaje, które panują na miejscowych rynkach. Kupcy mąki zostali również ostrzeżeni, aby nie naruszali praw innych cechów, ale zarządzali swoim stowarzyszeniem sprawiedliwie, aby bogatsi członkowie nie krzywdzili biedniejszych.
Kupcy mąką mieli sami opracować dokładny regulamin swojego cechu według
wzoru z innych cechów tak, aby jego zapisy nie naruszały praw właściciela miasta
i jego praw dziedzicznych oraz nie stały w sprzeczności z obowiązującymi przepisami. Aby powyższe warunki i zapisy, które zostaną przedstawione księciu do potwierdzenia,
420 □ jak wyżej, s. 51.
421 Korzec – jednostka miary objętości ciał sypkich, w tym czasie (po 1764 r.) obowiązywała miara korca odpowiadająca 120,6 l.
422 □ jak wyżej.
