ma nadal takim pozostać. Każda ze stron ma wyznaczyć spośród siebie zaufanego
i obaj mają pilnować porządku i spokoju w domu modlitwy. Co się tyczy wpływów do kasy, za zgodą obu stron będą one mogły zostać przeznaczone na potrzeby religijne.
* * *
Jednym z zarzutów, jaki kupcy mąką wysunęli przeciwko cechowi piekarskiemu,
było, jak już wspomniano, to, że wziął on udział w akcji przeciwko kahałowi. Nie udało się stwierdzić, o jaką sprawę chodziło. W każdym razie miała to być kampania zwykłych ludzi przeciwko klice kahałowych oligarchów. To nie podobało się młynarzom, którzy uważali się za wielkich kupców i wykształcone osoby, w ogóle bliżej było im do przywódców kahalnych. Z czasem jednak w Berdyczowie znacznie zwiększyła się liczba rzemieślników i ich organizacji, poczuli się więc oni wystarczająco silni, aby zacząć protestować przeciwko samowolnym rządom kahału i słali do Radziwiłła albo administracji zamkowej skargi i donosy na wyrządzane im krzywdy. Skłoniło to księcia do wydania berdyczowskiemu kahałowi i bractwu pogrzebowemu, już nie pierwszy raz (dtego samego dnia, kiedy rozkazał kuśnierzom i szewcom w pokoju zarządzać wspólnym klojzem, tzn. 14 marca 1795 rokud) następujących zarządzeń: jako że ze strony biednych rzemieślników docierają do niego częste skargi na kahalników, że ci pod różnymi pretekstami obciążają ich stale rozmaitymi podatkami, zwłaszcza podatkiem kwaterunkowym,
przy czym bogacze są oszczędzani, a cały ciężar kwaterunku żołnierzy przerzucany jest na mniej zamożnych, książę rozkazuje zatem przywódcom kahalnym, [13]{15} aby oszczędzili oni biedniejsze warstwy i przy sporządzaniu wykazów podatkowych rozdzielali opłaty proporcjonalnie do stanu zamożności i zarobków płatników tak, aby wszyscy równomiernie ponosili ciężar podatków. Dotychczasowe zalecenia księcia niewiele pomogły. Zatem aby na przyszłość uchronić się przed takimi nadużyciami ze strony kahału, zarządził on, aby do rady kahalnej należeli przedstawiciele każdego żydowskiego cechu, mianowicie starsi cechowi, ich zastępcy albo inne osoby, które wyznaczy cech. Kahał powinien również pilnować, aby reprezentanci cechu byli obecni na zgromadzeniach, podczas których będą omawiane wydatki i wyznaczane opodatkowanie. W skrócie muszą oni wiedzieć o wszystkich dochodach i wydatkach kahału i móc wyrazić na ten temat swoje zdanie.
Co się tyczy bractwa pogrzebowego, które w przypadku śmierci rzemieślnika albo
członka jego rodziny pobiera opłaty pogrzebowe niebędące w żadnej mierze proporcjonalne do stanu posiadania tych rzemieślników, nie wolno tego więcej tolerować. Książę rozkazał, że od tej pory, jeśli rzemieślnik albo ktoś z jego rodziny umrze, cech, do którego należy rzemieślnik, powinien wyznaczyć taką opłatę pogrzebową, którą jest on w stanie zapłacić, a bractwo pogrzebowe musi się tym zadowolić427.
* * *
W końcu również krawcy oddzielili się od szewców i założyli nowy czysto krawiecki
cech, który książę uznał 16 kwietnia 1805 roku. W jego statucie nie znalazły się
427 □ jak wyżej, s. 78.
