Tąż samą uchwałę ponowiono na sejmie warszawskim za króla Michała, co może
służyć poniekąd dowodem, że ją zaczęto mniej przestrzegać594. A za króla Jana III w roku 1690 rozciągnięto również na prowincje litewskie595.
Za czasów okupacji pruskiej urządzenie pruskie względem Żydów w Południowych
i Wschodnich Prusach, tzw. General[juden]reglement z 17 IV 1797 [roku], niemniej
edykt króla pruskiego z dn[ia] 6 II 1802 [roku] przepisywał dla Żydów takie same
obostrzenia, tudzież dekret kancelarii b[…]b wiedeńskiej z dn[ia] 25 stycznia 1803 r[oku].
Mimo więc zmian politycznych, jakie Polska doznała, prawo to nie prze- [2] {4}
stawało obowiązywać, chociaż skutkiem długotrwałych wojen było niekiedy puszczone w niepamięć i patrzano na jego przekraczanie przez palce, skasowane nie zostało. Natomiast ukaz rządzącego senatu w Rosji z dn[ia] 22 IV 1820 [roku] spowodował taki sam zakaz w państwie rosyjskim.
Oparta na takich przesłankach K[omisja] Rz[ądowa] W[yznań] R[eligijnych] i O[świecenia] P[ublicznego], która w latach 1815–[18]25 „gorliwie” zajmowała [się] reformą Żydów, kiedy to nie przestawano mówić o wadach i nałogach tego żydowskiego ludu, ale gdzie b[…]b dużo duchownych katolickich, sądziła, że czas przypomnieć na nowo dawne rozporządzenia, które b[…]b w wykonaniu i o nich zapomniano, i rozesłała reskrypty do Komisji Wojewódzkich zabraniające chrześcijanom usług osobistych u Żydów, bez porozumienia się o tym z innymi resortami, nawet z Kom[isją] Rz[ądową] Spr[aw] Wew[nętrznych] i Policji596.
Rozporządzenie to wywołało sprzeciw Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych,
bo wykonanie jego zależne było od władz policyjnych i powinno było być skoordynowane z nim przed ogłoszeniem. Wobec tego na posiedzeniu Rady Administracyjnej z dn[ia] 30 marca 1824 [roku] Książę Namiestnik polecił obu Komisjom porozumieć się i przedstawić mu sprawę do decyzji, zaznaczając z góry, iż nie zna żadnego [z] istniejących praw lub postanowień, na którym podobne rozporządzenie mogłoby być oparte597.
[3] {5} 13 kwietnia 1824 [roku] minister W[yznań] R[eligijnych] i O[świecenia]
P[ublicznego] Grabowski raportował Ks[ięciu] Namiestnikowi cofnięcie zakazu zabraniającego Żydom trzymać w swej służbie chrześcijan, że przesłał natychmiast polecenie do władz wojewódzkich bb[…]bb zawieszenia jego wykonania. Wytłumaczył powody, dla których widział się skłonnym wydać to rozporządzenie.
Prócz wyżej wspomnianych względów usprawiedliwia K[omisja] Rz[ądowa] W[yznań] R[eligijnych] i O[świecenia] P[ublicznego] bb[…]bb wyznaczonych bb[…]bb tę rezolucję względami gospodarczymi na korzyść Żydów, mianowicie by bb[…]bb pracobiorcy mogli znaleźć zatrudnienie u swoich współwyznawców. Powołują598 się przy tym na rozporządzenie Ks[ięcia] Namiestnika z r[oku] 1823 [?], które pozwala Żydom nabywać grunty rolne, byleby do uprawy roli wykorzystywali własnych współwyznawców, a nie obcych, tj. chrześcijan, używali.
594 Konstytucja z 1670 r., VL, t. 5, s. 41.
595 Konstytucja z 1690 r., VL, t. 5, s. 399.
596 □ Arch[iwum] Akt Daw[nych] w W[arsza]wie […] Akt[a] Radz[ieckie??] Arch[?] […][Akta] […], str. 209.
597 □ j.w., str. 207.
598 W oryg. powoływują.
