wolały, aby się oni od niej wykupywali. Paragraf 2 rozdziału V o podatkach żydowskich w Statucie Generalnym Żydów w Prusach Południowych i Nowo-Wschodnich z 17 kwietnia 1797 roku postanawiał, że każdy Żyd w wieku od 14 do 60 lat musi płacić rocznie 1 talar niemiecki i 16 gorszy albo 15 florenów jako opłatę rekrutową i obronną. Był to osobisty podatek, za który kahał nie był solidarnie odpowiedzialny, ponieważ rząd pruski zmierzał przecież w stronę zmniejszenia kompetencji kahałów, jako organów żydowskiej autonomii.
Do czynnej służby wojskowej Żydów galicyjskich rząd austriacki powrócił w roku
1804 w czasie wojen napoleońskich. Kto mógł, uciekał zagranicę albo w inny sposób wykręcał się od służby. Niemniej jednak wielu Żydów służyło w wojsku, chociaż nie w oddziałach frontowych, ale w oddziałach transportowych641. Jednak z czasem, kiedy wojny się skończyły, Żydzi tak długo zabiegali u władz, aż czynna służba wojskowa została zamieniona na podatek rekrutowy.
* * *
Dopiero w czasach Księstwa Warszawskiego zagadnienie służby wojskowej Żydów stało się naprawdę aktualne. Kwestia ta przechodziła różne przemiany, podobnie jak cała polityka względem Żydów, odpowiednio do stopnia prowizoryczności całego aparatu państwowego. Początkowo utrzymano w mocy pruski hGeneral-Juden-Reglementh i pobierano od Żydów opłatę rekrutową w wysokości 10 złotych od osoby.
Kiedy w 1807 roku warszawscy Żydzi na podstawie nowej konstytucji poskarżyli się do władz na [8]{12} wysokie podatki, którymi ich obarczono, wspomnieli między innymi o opłacie rekrutowej, którą Prusacy wprowadzili podczas okupacji i którą należało teraz znieść642. Na to minister skarbu Dembowski643 odpowiedział im, aby lepiej nie powoływali się na konstytucję, ponieważ według niej, Żydzi powinni, między innymi obowiązkami, wypełniać również obowiązek służby wojskowej na równi ze wszystkimi mieszkańcami kraju i tak samo jak oni przelewać krew za kraj, z którego czerpią korzyści644.
O ile jednak od innych opłat, takich jak podatek koszerny, biletowe itp., Żydzi
raczej nie mogli się uwolnić, o tyle najbiedniejsi próbowali to zrobić odnośnie do
podatku rekrutowego, mianowicie przez przenoszenie się z miejsca na miejsce. Bardzo złościło to niejednego prefekta, na przykład z departamentu kaliskiego i płockiego. Domagali się oni od władz centralnych, aby wobec żydowskiego prawa do zamieszkiwania były surowo stosowane dawne pruskie ograniczenia, kiedy to każda zmiana miejsca pobytu znajdowała się pod surową kontrolą. Domagali się również, aby każdy ruch Żydów był kontrolowany i regulowany przez władze administracyjne645. Jednak władze nie mogły się na to zgodzić po opublikowaniu nowej konstytucji, która bazowała na francuskich równych prawach i po wprowadzeniu w kraju kodeksu
641 □ Sz. Dubnow, jak wyżej, s. 198.
642 □ AAD w W[arszawie], Ak[ta] KRzSpWew i Pol, nr 6627, p. 87. *Zob. dok. 88.
643 Tadeusz Dembowski (1738–1809), starosta jankowski, uczestnik powstania kościuszkowskiego, minister skarbu Księstwa Warszawskiego w latach 1807–1809.
644 □ tamże, s. 50.
645 □ jak wyżej, s. 83.
