Napoleona, który to dokument nie przewidywał ograniczeń dla mieszkańców innego wyznania i narodowości.
W politycznych kręgach Księstwa Warszawskiego myślano o przyciągnięciu Żydów
do czynnej służby wojskowej w celu ich ucywilizowania. Miało to nastąpić przez objęcie ich wojskową dyscypliną i nauczenie czystości. Dzięki wojskowemu umundurowaniu straciliby wszelkie oznaki odrębności, które odróżniają ich od innych mieszkańców kraju itp. i w ogóle dano by w ten sposób Żydom możliwość zostania wartościowymi obywatelami. Dlatego uważano, że w przypadku wprowadzenia [9]{13} służby wojskowej dla Żydów należy uniemożliwić im wystawianie za siebie zastępstwa. W przeciwnym razie będą oni unikać żołnierki i dadzą się zastąpić chrześcijanom, na czym ucierpiałoby rolnictwo i rzemiosło646. Stanowisko to i dekret, który opracował minister wojny książę Józef Poniatowski, nie zawierały żadnych wyjątków dotyczących Żydów. Ustawa z 9 maja 1808 roku zobowiązywała do służby wojskowej wszystkich mężczyzn w wieku od 20 do 28 lat bez różnicy pochodzenia, stanu, religii i zawodu. Wyjątek stanowili jedynie nauczyciele i duchowni. Paragraf 48 zezwalał na wystawienie zastępstwa. Ustawa ta jednak nigdy nie weszła w życie647.
Małe państwo nie potrzebowało licznej armii i nie miało na nią środków. Dlatego
dekretem z 10 listopada 1808 roku zwolniono od służby wojskowej wszystkich
żonatych, wdowców i jedynych synów w wieku poborowym. Ponieważ wśród Żydów w wieku ponad 20 lat prawie nie było kawalerów, okazało się, że prawo to dotyczy praktycznie wszystkich Żydów. Aby wyrównać to manko, próbowano wymóc od Żydów więcej rekrutów niż wynikało to z ich liczby w kraju. W ogóle pierwszy pobór rekruta, uważany wśród Żydów za nowe straszliwe prawo antyżydowskie, przybrał prawdziwie chaotyczny charakter. Niemniej winne były temu władze, które zamiast wpłynąć na ludność żydowską oświeceniem i łagodnością, napadało w nocy na śpiących mieszkańców i łapało ich do koszar. Na przykład w Warszawie wywołano taki popłoch, że prawie wszyscy młodzi ludzie w wieku poborowym uciekli z miasta albo ukryli się648. Władzy nie pozostało nic innego, jak tylko [10]{14} zgodzić się z propozycją warszawskich Żydów, że zamiast iść do wojska powinni oni finansować umundurowanie chrześcijańskich
rekrutów649. Podczas późniejszych poborów warszawscy Żydzi dostarczali tylu żołnierzy, ilu na nich przypadało proporcjonalnie do ich liczby w kraju. Ale kiedy 23 czerwca 1809 roku warszawska Rada Departamentowa rozkazała, aby warszawski
kahał, albo jak go nazywano „reprezentacja”, dostarczył 168 rekrutów na liczbę 6070 żydowskich mężczyzn w Warszawie, Żydzi nie zgodzili się z tym i zażądali rewizji postanowienia650. Przedstawili następujące argumenty:
1) Żądana liczba rekrutów jest zbyt wysoka w stosunku do wykazu podatku
rekrutowego, który płacą Żydzi. Z tabeli tej wynika, że żydowskich mężczyzn w wieku od 14 do 60 lat, którzy podlegają obowiązkowi płacenia dawnego pruskiego podatku rekrutowego, jest w sumie 3708, od tego trzeba odliczyć
646 □ jak wyżej, s. 75.
647 □ Sz. Askenazy, Ks[iążę] Józef Poniatowski, p. 136.
648 □ AOP, Ak[ta] K[omitetu] St[arozakonnych], nr 41, p. 19.
649 □ tamże.
650 □ jak wyżej.
