żołnierza. Poza tym ma on również radę dla rządu, gdyby było mu szkoda stracić
wpływy z podatku rekrutowego. Zdając się na ówczesny bezprawny stosunek do Żydów, proponuje obok wymogu bycia rzemieślnikami i przedsiębiorcami, zażądać od Żydów również podatku rekrutowego, ponieważ Żydzi z pewnością będą raczej woleli czerpać zyski z rzemiosła niż podejmować się ciężkiej służby wojskowej.
O ile jednak Biegłowski chciał, być może, połączyć dobro kraju z pożytkiem dla
Żydów, nie myśleli o tym niektórzy żydowscy działacze. Okazuje się, że znaleźli się
tacy, aż z Litwy, którzy wierzyli, że Żydzi są bogaci, i dlatego chcieli dla celów patriotycznych na koszt Żydów pomagać skarbowi państwa. Na przykład Aron Szmulewicz z Tykocina, [14]{18} tytułujący się „plenipotentem litewskich Żydów”, 30 maja 1809 roku zwrócił się do władz, twierdząc, że ma plan, w jaki sposób zasilić wpływy państwa milionowymi sumami. Jednym ze środków miało być dodatkowe kontrolowanie, czy wszyscy Żydzi zostali umieszczeni w tabelach podatku rekrutowego. Potem mieli oni płacić podatek albo być wysyłani do wojska658.
Jak zobaczymy, powyższy głos jest prawie jedynym ze strony Żydów, wyrażającym
pozytywny stosunek do służby wojskowej i w dodatku nie z powodu wyższych celów, ale dla wzmocnienia państwa.
ARG II 543 (Ring. II/420)
Opis: oryg., rkps (ChW*), j. pol., żyd., 116×217, 123×293 mm, k. 14, s. 16.
Rkps napisany na drukach pokwitowań GŻ w Częstochowie (przed 1930, druk, j.pol.); ostatnia strona rkps znajduje się na odwrociu części dok. 62.
b.d., b.m. [Chaskiel Wilczyński], Notatki i odsyłacze do źródeł dotyczące służby wojskowej Żydów w XIX w.
[1]659{2}660 [O służbie wojskowej Żydów]
Przyjrzyjmy się, jak faktycznie wyglądała czynna służba wojskowa Żydów, kiedy
jeszcze istniały polskie formacje i ewentualnie jakie odznaczenia za nią otrzymywali. Jak już powiedziano, udział Żydów w polskich wojskach frontowych nigdy nie nosił charakteru masowego, ale dotyczył tylko jednostek. Jeśli w czasach Księstwa Warszawskiego miała miejsce rekrutacja Żydów, to wszyscy, oprócz ochotników, zostali zwolnieni krótko po tym, kiedy czynna służba wojskowa została zamieniona na podatek. Ślady po żydowskich wojskowych zatarły się albo zostały przykryte kurzem czasu i trudno je teraz odnaleźć661. W archiwach napotykamy jedynie na pojedyncze osoby
658 □ jak wyżej, s. 149.
659 Paginacja autora.
660 Numery kolejne skanu.
661 Por. Majer Bałaban, Żydzi polscy w legionach i w armii Księstwa Warszawskiego [w:] Album Pamiątkowy ku czci Berka Joselewicza Pułkownika Wojsk Polskich, w 125-letnią rocznicę Jego bohaterskiej śmierci 1809–1834, red. Majer Bałaban, Warszawa 1934, s. 167–172. Autor ten napisał:„ Kilkakrotnie próbowano zestawić spis Żydów uczestników kampanii legionowych i wojen
