Tekst w dwóch wersjach (brudnopis i czystopis z uzup. i poprawkami). Brudnopis napisany na odwrocie makulatury korespondencji Chaskiela Wilczyńskiego, notatek z tekstami innych jego prac, wypisami źródłowymi, druków, np. pokwitowań GŻ w Częstochowie (przed 1930, druk, j. pol.), na makulaturze korespondencji obcej (przed 1939, druk, rkps, mps, mps powielany, j. pol., żyd.), k. 43, s. 49. Czystopis napisany na odwrocie ankiet dot. spraw mieszkaniowych (po 09.1939 [?], mps powielany, j. niem., pol.), k. 31, s. 31.
b.d., b.m. [Chaskiel Wilczyński], Opracowanie pt. "די יידישע צושטעלונגען פֿון פעלצן
פֿאַר דער פוילישער ארמיי בעת נאָוועמבער אויפֿשטאנד" [„Dostawy futer przez Żydów dla wojska polskiego w czasie powstania listopadowego”]
[1]{20}Dostawy futer przez Żydów dla wojska polskiego w czasie
powstania listopadowego
Rewolucja w latach 1830–1831 nosiła o wiele mniej ludowy charakter niż powstanie kościuszkowskie, w którym wzięły udział masy chłopskie. Jego przywódcy albo nie rozumieli, albo nie chcieli zrozumieć, że powstanie absolutnie nie ma charakteru społecznego, ale czysto polityczny, jak również leży wyłącznie w interesie szlachty i uciskanych przez Konstantego kręgów wojskowych. Ze względu na swoje interesy klasowe albo przez zaślepienie domagali się oni dla swojej sprawy równych ofiar ze wszystkich klas, które do tej pory nie miały w kraju żadnych praw politycznych ani społecznych i którym nie zamierzano nawet udzielić takich praw przynajmniej na czas rewolucyjnego powstańczego amoku, jak to było w przypadku takich licznych klas społeczeństwa jak chłopi i Żydzi. dDrobnym przykładem niesprawiedliwego zachowania się wobec Żydów w czasie powstania listopadowego jest nakaz dostarczania przez Żydów kożuchów dla polskiego wojskad.
Już kilka dni po wybuchu powstania Komisja Rządowa Wojny postanowiła, że
w obecnej sytuacji służba Żydów może stać się bardzo pożyteczna dla wojny, mianowicie praca woźniców, krawców, czapników, szewców, a nawet spekulantów, jeżeli będzie ona stabilna i nie będzie przerywana przez surowe przestrzeganie przez Żydów zwyczajów religijnych, zwłaszcza jeśli chodzi o szabat i święta. Władze wojskowe zwróciły się w tej sprawie do Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jako kontrolnego nad sprawami żydowskimi, i zwróciły przy tym uwagę na to, że w czasach Księstwa Warszawskiego w podobnej sytuacji Żydzi mieli zostać uwolnieni od ścisłego przestrzegania szabatu. Nie podano, przez kogo i przy jakiej okazji miało się tak stać.
Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zwróciła się
o opinię [2]{22} do Komitetu Starozakonnych jako „wykwalifikowanych ekspertów”
w sprawach żydowskich i otrzymała odpowiedź, że Tora zezwala Żydom w niezwykle ważnych przypadkach pracować nawet w sobotę. Z prawa tego korzystali sami Żydzi we własnym kraju do I wieku, jak również od I do IV wieku podczas ich dobrowolnej służby wojskowej w rzymskich legionach933. dW prośbie zwrócono uwagę, że w czasach
933 □ Arch[iwum] Miejsk[ie] m. W[arsza]wy, XXXIII/14/2, p. 30.
