b.d., b.m. [Chaskiel Wilczyński], Wypisy i notatki źródłowe (fragmenty)
[33]136{1}137 pO rolnictwiep
Przedstawiłem już, jak teoretycznie i praktycznie wyglądała żydowska kolonizacja, jaka przepaść istniała między tym, co mówiono i pisano a czynami. Podczas gdy na pierwszym miejscu wyrażano życzenia, i to nie zawsze szczere, to nie czyniono absolutnie nic, aby faktycznie czy teoretycznie je urzeczywistnić. Dlatego łatwo jest przypuszczać, że jeśli nie pomagano, z powodu złośliwości albo strachu, szukającym kawałka chleba b[…]b, to tym bardziej nie robiono tego względem żydowskiego bogacza, tu przede wszystkim ze strachu i zawiści138.
[36] Woyda, KRSWiP, [nr] 6627.
Księstwo Warszawskie
z„Art. 114. Żadnemu Żydowi handlem lub rzemiosłem jakim bawiącemu się odtąd nie ma być wolno mieszkać na wsi.
Art. 115. Wszyscy zatem Żydzi po wsiach teraz mieszkający w sześć miesięcy po ogłoszeniu niniejszej uchwały mają przenieść swe pomieszkanie do miasta.
Art. 116. Wyłączone atoli są od tego osoby wyznania starozakonnego gospodarstwem rolniczym na wsi bawiące się.
Art. 117. Za takie uważane być mają dzierżawcy lub właściciele gruntów ornych, którzy grunta swe własną ręką lub czeladzią wyznania starozakonnego uprawiają.
Art. 118. Osobom wyznania starozakonnego umiejącym czytać i pisać po polsku lub przynajmniej po niemiecku i nieuważającym żadnych z znaków powierzchownych, jakie dotąd Lud Starozakonny od innych mieszkańców różnią, wolno być ma pod warunkiem w powyższym artykule objętym, nabywać na własność dziedziczną grunta orne b[...]b czynszowe i folwarki, do których żadna pańszczyzna nie jest przyłączona, i które czeladzią dworską są uprawiane.
Art. 119. Nabytą atoli raz przez Starozakonnego własność rolniczą pierwszy nabywca ani w dzierżawę wypuścić, ani za własność nierolniczą przez osobę jakiegokolwiek wyznania posiadaną zamienić ani sprzedać, ani odstąpić może, i wszystkie za życia takiego pierwszego nabywcy w tej mierze zachodzące transakcje mają być uważane za nieważne.
Art. 133. Sposoby bawienia i żywienia się dozwolone Mieszkańcom Ludu Starozakonnego w Księstwie Naszym Warszawskim są następujące:
1. rolnictwo,
2. rzemiosła wszelkie,
136 Numer kolejny skanu.
137 Powojenna paginacja archiwalna.
138 □ pO kolonistach w obw[odzie] August[owskim] z roku 1821 jest na str. 114. Jest dużo w AAD w W[arszawie] o Berku Szmulu, Poznerze, etc.p.
