nie miał prawa obrania sobie sposobu do życia, winien był służyć. Każdy zaś bez
zatrudnienia zostający jako włóczęga zagranicę był wypędzony.
3) Zachęca się Żydów przez premie do rolnictwa i przemysłu miejskiego, szczególniej do tych, w których dotychczas nie byli czynni.
4) Ponieważ uważał, że jest rzeczą najszkodliwszą zostawić Żydów, t[ak] b[ardzo]
wyrafinowanych w sztuce oszustwa, na karczmach pomiędzy prostotą158 wiejską, gdzie mieli codzienną sposobność korzystania z wieśniaka, niemającego innych zasad życia nad skłonnością i zarażania obyczajów jego, ułatwiając mu b[…]b środkami dogadzanie tymże skłonnościom swoim, ułożył [44]{231}159 plan przeniesienia wszystkich Żydów do miast. W uzupełnieniu tego, gdzie względy na prawo pruskie nie tamowały kroków jego, a b[…]b w dobrach narodowych tamże natychmiast ich odsunął od propinacji i szynków, kładąc wszystkim b[…]b naród kondycję w kontraktach, aby pod surowymi karami nie ważyli się subarendować Żydom propinacji, a tym mniej160 przyjmowania ich na szynkarzy. Gdzie zaś tak samo b[…]b bez oburzenia umysłów, na zamiary nieuważających postępować nie mógł krokami, tam lub b[…]b, jednak ku temu samemu rzeczy zbliżał celowi.
Ustanowił, iż konsensy karczmowskie służą tylko tym Żydom, którzy w 1802
r[oku] już 20 lat trudnią się tym i nie mają innego sposobu do życia, a nowe jedynie
starszym synom tychże, którzy w 1802 [roku] mieli już prawo 20 lat, wolno będzie
szynkować w karczmach obywatel[skich], jeżeli nie mają innego sposobu do życia.
W ten sposób po pewnym lat przeciągu nie znajdowałoby się Żydów przy propinacji i w karczmach na wsi uprzywilejowanych, a obywatele, przyzwyczaiwszy się pomału do obejścia się bez nich i widząc dobre tego skutki pomiędzy swymi włościanami, nie sarkaliby na brak takowych. Celem przeniesienia ich ze wsi do miasta, to nie pozwolenie przenosić się ze wsi do wsi ani z miasta do wsi, a gdy przez to wzrosłaby liczba Żydów w miastach, to dla większej kontroli polic[yjnej] nad nimi były wyznaczone dla nich po miastach rewiry, aby policja mogła mieć łatwiejsze oko nad nimi.
5) Za również szkodliwy i niebezpieczny dla społeczności trzymał rząd pierwej [?]
b[…]b zwyczaj uboższych Żydów trudniących się handlem, bieganie od wsi do wsi
z nikczemnymi towarami swymi. Postanowił przeto żadnymi do podobnego życia sposobu nie wydawać konsensu i jedynie tym do lat 5, najwięcej161 10 takowy przedłużyć, którzy podczas okupacji innego nie mieli [45]{232}162 zarobku, z warunkiem jednak, aby przez ten czas (5–10 lat) nauczyli się innego sposobu zarobkowania.
Tymi środkami b[…]b rząd pruski podnieść bb[…]bb Żydów tutejszych na wyższy
szczebel i uczynić ich w tow[arzystwie] ludzkim mniej163 szkodliwymi. Ku zatamowaniu zaś zbytecznego się rozmnażania następ[ujące] uczynił urządzenie:
6) Żaden Żyd nie był w kraju protegowanym, który nie dowiódł, iż już przed okupacją był w nim zamieszkały.
158 Tu: ludźmi prostymi, czyli niewykształconymi, niewychowanymi.
159 Na tekście notatek napis (rkps ChW*, zielona kredka): „Ks[ięstwo] Warsz[awskie]”.
160 W oryg. <.
161 W oryg. naj>.
162 Na tekście notatek napis (rkps ChW*, zielona kredka): „Ks[ięstwo] Warsz[awskie]”.
163 W oryg. <.
