teraz przy sobie, dziś jeszcze do przetłumaczenia złożyć do akt obowiązujemy się. Nie rozpisaliśmy więc żadnych składek.
2) Czy zbierali jakie pieniądze, od kogo, wiele i w jaki sposób…
ARG II 547b (Ring. II/424)
Opis: oryg., rkps ChW*, ołówek, j. pol., żyd., 88×118, 117×223, 162×204 mm, k. 13, s. 24.
Jedna karta napisana na odwrocie okólnika RŻ w Warszawie (druk, j. pol.).
b.d., b.m. [Chaskiel Wilczyński], Notatki dotyczące służby wojskowej Żydów w Księstwie Warszawskim (fragment)
[1] 197 Do notatek
S[tr]. 54. W lutym–marcu 1811 r[oku] powstała konieczność zwołania zgromadzenia przedstawicieli kahałów z całego kraju, którzy mieli się naradzić odnośnie do różnych żydowskich spraw, zwłaszcza podatków i służby wojskowej Żydów.
S[tr]. 56. Pod koniec marca 1811 r[oku] prawdopodobnie wszyscy delegaci byli już
w Warszawie. 29 marca i 8 kwietnia delegaci wnieśli do Rady Stanu i Ministra skarbu memoriał o uboju.
S[tr]. 57. Chodziło o to, aby podatek koszerny i wojskowy zamienić na podatek
[rodzinny?]. Zakończyli go ostrzeżeniem, że jeśli [uzyskają?] od króla zwolnienie od podatku wojskowego, ponieważ Żydzi, tak jak inni obywatele, służą w wojsku, pozostawiają oni sobie prawo zerwania porozumienia z ministrem.
S[tr]. 58. 19 kwietnia 1811 r[oku] wniesiony został do Rady Stanu memoriał
żydowskich delegatów ze wszystkich 10 departamentów z prośbą o zwolnienie Żydów ze służby wojskowej198.
Odważny b[…]b apel w imieniu całej żydowskiej ludności do najwyższych władz
państwowych był początkiem walki o zwolnienie Żydów od służby wojskowej.
S[tr]. 59. Pod koniec kwietnia napotykamy znowu na żydowskich delegatów
w Warszawie. 26 kwietnia zwracają się oni do ministra skarbu.
S[tr]. 60. 30 września 1810199 r[oku] urząd ministra skarbu bb[…]bb objął Matuszewicz200. Żydowscy przedstawiciele wkrótce [2] zaczęli się starać u nowego ministra o zwolnienie Żydów od służby wojskowej.
S[tr]. 61. W listopadzie 1811 r[oku] zastanawiał się minister, czy przez zwolnienie
Żydów ze służby wojskowej nie można by osiągnąć większych rezultatów przy ściąganiu podatku koszernego.
197 □ Mgr A. Eisenbach, Di centrale reprezentanc-organen fun di jidn in warszewer firstntum, „Bleter far Geszichte” 1938, t. 2.
198 □ AAD w A[ktach] Arch[iwum] Skarb[u?] [...], vol. [...], fol. 24–25.
199 W oryg. 1811.
200 Tadeusz Matuszewicz (1765–1819), tłumacz, poeta, publicysta, a także minister skarbu Księstwa Warszawskiego w latach 1810–1813, następnie minister skarbu Królestwa Polskiego w latach 1815–1817.
