[1] SPRAWOZDANIE ROCZNE
z działalności Wydziału Ziomkostw przy Sekcji Opieki nad Pogorzelcami
i Uchodźcami przy ŻTOS za rok 1940
Wydział Ziomkostw został utworzony przez Sekcję Opieki nad Pogorzelcami i Uchodźcami w grudniu 1939 r. w czasie największego napływu uchodźców i przesiedleńców z różnych miast, znajdujących się na terenach przyłączonych do Rzeszy.
Żydowska Samopomoc Społeczna (pierwotna nazwa: Komisja Koordynacyjna), nie będąc przygotowaną na taki przypływ bezdomnych, tylko w pewnej mierze mogła podołać swemu zadaniu i udzielić pomocy tysięcznym rzeszom uchodźców. Przede wszystkim chodziło o znalezienie pomieszczeń dla tak wielkiej ilości bezdomnych, co napotkało na wielkie trudności. Wiele domów w Warszawie leżało wówczas w gruzach lub było częściowo zniszczonych, tak że problem ten był bardzo ciężki do rozwiązania. Usilną pracą udało się jednak wynaleźć pomieszczenie dla pewnej części tych bezdomnych, i tak na 1 stycznia 1940 r. było założonych 110 punktów, gdzie znalazło dach nad głową 5398493 uchodźców.
W celu roztoczenia specjalnej opieki nad wszystkimi uchodźcami został założony specjalny wydział przy Sekcji Opieki nad Pogorzelcami i Uchodźcami, którego zadania były następujące:
1) zaopatrywanie uchodźców w obiady, kierowanie ich do kuchen ludowych w miarę przydziałów otrzymanych z Wydziału Ruchu Konsumentów,
2) przydział produktów suchych tym uchodźcom, którzy nie mogli korzystać z obiadów w kuchniach ludowych,
3) opieka leczniczo-sanitarna
a) przez udzielanie porad lekarskich i pomocy sanitarnej w Punkcie Sanitarnym Wydziału Ziomkostw i TOZ-u,
b) przez wydawanie bonów płatnych, ulgowych i bezpłatnych do pralni.
Wydział Ziomkostw został zorganizowany na następujących zasadach:
Uchodźcy każdego miasta tworzyli ziomkostwo danego miasta, mniejsze ośrodki jednego terenu łączyły się celem założenia wspólnego ziomkostwa. Na czele każdego ziomkostwa stała delegacja, [2] składająca się z kilku lub kilkunastu osób, zależnie od ilości uchodźców danego ziomkostwa.
Zadaniem delegacji było zarejestrowanie uchodźców danego ziomkostwa, roztoczenie opieki nad nimi i zgłaszanie wniosków Wydziałowi Ziomkostw co do rodzaju pomocy potrzebnej dla każdego poszczególnego uchodźcy.
Nad ziomkostwami została utworzona reprezentacja wszystkich ziomkostw pod nazwą „Centralnej Komisji Uchodźców” (CKU), składająca się z 20 delegatów z 12 największych ziomkostw. Przy CKU istnieje 8 komisji, a mianowicie:
1) komisja delegatów,
2) [komisja] finansowa,
3) [komisja] pracy społecznej,
4) [komisja] aprowizacyjno-kuchenna,
5) [komisja] odzieżowa,
493 Lekcja niepewna. Być może druga cyfra to 8.
