[5] Patronat nad schroniskami Dzika–Stawki
Sprawozdanie za okres styczeń–luty 1942 r.
Punkty przy ul. Dzika–Stawki obejmują posesje Dzika 3, 9, 19, Stawki 9. Zamieszkuje tam blisko 4000 uchodźców, w tym przeszło 1500 dzieci. W związku z coraz tragiczniejszym stanem uchodźców na wspomnianych punktach i przybierającą falą wypadków śmiertelnych wśród podopiecznych Centralna Komisja Patronatów w osobie prezesa p. E[liasza] Kahana przystąpiła do zorganizowania patronatu nad tymi punktami. Patronat powstał dnia 1 stycznia 1942 r., mając wówczas zwerbowanych przez p. E[liasza] Kahana 78 deklarantów na ogólną sumę zł 1418 miesięcznie.
Do nowo powstałego patronatu zgłosili akces działacze społeczni z Dzielnic I, II i III oraz lekarze pracujący z ramienia różnych instytucji na punktach.
W skład patronatu weszli: pp. Löscher, [Jerzy] Pomper, Nadel, Sznejer, Gercwelf, [Matias] Lipskier607, Praszkier, Blimbaum, Jagodziński, [Eliasz] Kahan, Majnemer, dr Trachtenherc608, rab. Majzels, Hendel, Bagno, dr Landau, Sznejer, Grajpner, dr Rywoszowa, Rozencwajg, Dębińska, Kirszencwajg, Kon, Cybula, Dębiński, Segał.
Utworzono szereg komisji, jak: Komisja Finansowa, Komisja Sanitarna, Komisja Gospodarcza, Komisja Rewizyjna.
Każda Komisja przystąpiła niezwłocznie do pracy. Ze względu na charakter patronatu, obejmującego opiekę nad największym ośrodkiem przesiedleńców w Warszawie, zebrania jego odbywały się w Centrali w lokalu Centralnej Komisji Patronatów.
Komisja Finansowa w składzie następującym: Kahan, Blimbaum, Rabinowicz, Löscher, Pomper, Segał, Rozencwajg, Praszkier zainteresowała, poza dalszym werbowaniem nowych deklarantów, szereg instytucji gospodarczych i społecznych losem uchodźców i uzyskała pewną ilość przydziałów dużej wartości. Szczególnie silne zainteresowanie wykazują stale Zakład Zaopatrywania w osobie pp. prezesa [Abrahama] Gepnera i [Szmuela] Wintera oraz Główna Komisja Aprowizacyjna609 w osobie p. dyr. [Henryka] Rottenberga.
Dzięki regularnym przydziałom wspomnianych instytucji patronat miał możność rozwinąć akcję, która wydatnie zmniejszyła wypadki śmiertelne na punktach. Komisja zainteresowała również firmy prywatne, które zadeklarowały szereg przedmiotów lub produktów pozostających do ich dyspozycji, jak np. firma Henryk Fuks i S-ka610 przekazała patronatowi dla izb ozdrowieńców dużą ilość medykamentów. Firma Gothelf, Segał i Sztybel611
607 Matias Lipskier, działacz Koła Młodzieży przy KD Leszno 24 od listopada do grudnia 1940 r.; stały przedstawiciel KD przy ŻTOS; od maja 1941 r. delegat KD przy Punkcie dla Uchodźców Leszno 19. Zob. ARG. Getto warszawskie II, s. 277.
608 Trachtenherc, dr, uchodźca z Łodzi, lekarz punktów dla uchodźców TOZ, członek Patronatu Dzika–Stawki. Zob. AŻIH, AJDC, 210/59, k. 23; H. Makower, Pamiętnik z getta warszawskiego…, s. 61. Do 1939 r. w Łodzi było dwóch lekarzy o nazwisku Trachtenherc: Naftali (1883–?) i Natan (1910–?), obaj przyjmowali przy ul. Narutowicza 22. Zob. Rocznik lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok. Urzędowy spis lekarzy, Warszawa 1938, s. 378
609 Komisja Aprowizacyjna w Wydziale Zaopatrywania ŻSS.
610 Henryk Fuks był właścicielem hurtowni aptecznej przy ul. Orlej 11.
611 Bracia Gothelfowie prowadzili w latach 1928–1952 firmę handlującą drobiem. Zob. Archiwum Państwowe w Warszawie, Rejestr Handlowy „A”, 33/339, http://www.warszawa.ap.gov.pl/wyszukiwarki/rha/search.php.
