Jak się z tego wszystkiego okazuje, społeczeństwo żydowskie oczekuje od nowo mianowanych czynników Wydziału Pogrzebowego RŻ przedsięwzięcia energicznych kroków w tym kierunku. Również Rabinat, który mocno ubolewa nad istniejącymi stosunkami, powinien stanąć na czele akcji założenia stowarzyszenia „Chewra Kadysza” celem otaczania zmarłych opieką, żeby na drodze do wiecznego spoczynku nie staliby się przedmiotem grasujących rabusiów i wandalów.
A[braham] M[ordechaj] Rogowy
ARG I 579/4 (Ring. I/335)
Opis: oryg., mps powielony, j. pol., 218×345 mm, drobne uszkodzenia i ubytki tekstu, k. 1, s. 1.
Na górze inf. H.W. w j. żyd.: „108–1942/1 styczeń” oraz inf.: „Dr Ringelblum ŻTOS”.
Po 7.12.1941, Warszawa-getto. A[braham] M[ordechaj] Rogowy, List dotyczący rytuałów pogrzebowych i sytuacji na cmentarzu żydowskim50
[1] CO MYŚLĄ LUDZIE CZYNU I DOBREJ WOLI?
O stosunkach na Cmentarzu Żydowskim
Od WP Radcy Dr. Glücksberga51, Przewodniczącego Wydziału Kontroli RŻ otrzymałem list treści następującej:
Wielce Szanowny Panie Redaktorze!
List WP z dn. 7 bm. o nieładzie i swawoli na Cmentarzu Żydowskim otrzymałem.
Wypadki wojenne spowodowały, że wszyscy, niestety, dość często odprowadzamy na miejsce wiecznego spoczynku najbliższych, czy też znajomych, i tym samym jesteśmy świadkami nieraz przykrych praktyk, stosowanych na Cmentarzu. Ale mogę Pana zapewnić, Panie Redaktorze, że wysiłki Rady Żydowsk[iej] idą w kierunku sanacji stosunków i warunków grzebania i ostatnie konkretne posunięcia dają już pozytywne rezultaty.
[2] Że specjalnie powierzony mi Wydział Kontroli interesuje się tą bolączką, dowodzi fakt, że wydelegowano na Cmentarz specjalnego urzędnika z ramienia tegoż Wydziału, który nieprzerwanie współpracuje z Kierownictwem Cmentarza.
Ostatnio zorganizowano Referat Ewidencji i Statystyki Cmentarza, który obok pracy ewidencyjnej ustanowił nową procedurę przyjmowania zwłok, co ma duże znaczenie dla pozostałej rodziny zmarłego. W dniu 10 bm. przeprowadzono próbę chowania zwłok na II zmianie (zbiorowe groby) w sposób zmodyfikowany przy użyciu zbiorowych kompletów desek i zachowaniu przepisów rytualnych. Próba wypadła dodatnio i ten sposób grzebania mimo znacznych kosztów jest kontynuowany.
50 Dok. zaczyna się na tej samej karcie co dok. 341.
51 Henryk Glücksberg (1883–1943), inżynier, doktor chemii. W getcie przewodniczący Wydziału Kontroli RŻ, po 15 sierpnia 1942 r. kierownik referatu aptek i ubezpieczalni społecznej RŻ i tymczasowo Wydziału Służby Porządkowej. Zginął w czasie akcji styczniowej. Zob. Rada Żydowska w Warszawie, s. 732–733; Czerniaków, s. 67.
