1. Delegacja Amerykańskiego Czerwonego Krzyża
Na wstępie poinformowałem o przebiegu odwiedzin delegacji Amerykańskiego Czerwonego Krzyża111 i o herbatce u ks. [Janusza] Radziwiłła112, na której przemawiał dr D. Richter113.
Pan dr Arlt zapytał, kto był obecny z ramienia niemieckich władz i kto z polskiego społeczeństwa oraz w jakim charakterze przemawiał p. dr Richter. Udzieliłem odnośnych wyjaśnień. Gdy wspomniałem o naradach warszawskiej RGO poprzedzających przyjęcie delegacji, p. dr Arlt wtrącił, że wie już o historii z dwoma warszawskimi komitetami RGO114. Zacytowałem przypuszczenie p. [Izaaka] Bornsteina, że chodzi prawdopodobnie o komitet miejski i dystryktowy.
Pan dr Arlt odpowiedział, że nie jest tak. Powinien istnieć tylko jeden komitet w Warszawie, a komitetem tym winien być SKSS, który dotąd prowadził całą robotę. To samo p. dr Arlt wypowiedział podczas swej bytności w Warszawie. Prezydent miasta dr [Oskar] Dengel postąpił słusznie, mianując komitet spośród Prezydium SKSS.
2. Sprawa Karaitów
Pan dr Arlt zapytał mnie, czy mógłbym go poinformować o „KAREA”. Nie zorientowałem się w pierwszej chwili, o co chodzi, i odpowiedziałem, że nic mi o tym nie wiadomo. Dopiero kiedy drugi raz powtórzył to słowo, zrozumiałem, że chodzi o Karaitów (Karäer). Odpowiedziałem, że jest to sekta, która nie utrzymuje kontaktu religijnego z Żydami ani nie wchodzi z nimi w związek pokrewieństwa. Jest to stara sekta, której resztki znajdują się na terenie Rzeczypospolitej w Trokach pod Wilnem i w Haliczu115. Pan dr Arlt kazał sobie podać teczkę z papierami i zaglądając do niej, oświadczył z uśmiechem, iż – rzecz jasna – Karaici ubiegają się teraz o to, by nie uznawać ich za Żydów. Zależy więc p. drowi Arltowi na tym, ażeby dowiedzieć się czegoś pewnego o tej sekcie.
Odpowiedziałem, że istnieje literatura na ten temat, która znajdowała się w bibliotece judaistycznej w Warszawie116. Obecnie biblioteka ta została wywieziona przez
111 Delegaci amerykańskich organizacji charytatywnych kilkakrotnie odwiedzali GG, wizytując organizacje i placówki opiekuńcze. W marcu 1940 r. w Krakowie przebywali James Thomas Jacobson i Wayne Taylor z ACK. Spotkania miały często charakter towarzyski, ale zawsze był na nich obecny przedstawiciel władz niemieckich. Zob. B. Kroll, Rada Główna Opiekuńcza…, s. 140–141.
112 Janusz Franciszek Radziwiłł (1880–1967), polski polityk, przywódca stronnictw konserwatywnych, przewodniczący sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych w latach 1928–1935, senator w latach 1935–1939. W latach 1939–1940 działał w SKSS. W styczniu 1945 r. został wraz z żoną aresztowany przez NKWD. Po zwolnieniu z więzienia w 1947 r. wycofał się z życia publicznego.
113 Prawdopodobnie chodzi o Georga Richtera, szefa niemieckiej służby zdrowia dystryktu warszawskiego. Zob. M. Urynowicz, Adam Czerniaków…, s. 182–183
114 Już na pierwszym posiedzeniu 22 lutego 1940 r. RGO wybrała skład Komitetu Opiekuńczego dla Warszawy. Składu tego nie zatwierdziły władze niemieckie. Następnie prezydent Warszawy Oskar Dengel powołał kolejny komitet warszawski. Jego członkowie – głównie działacze SKSS – odmówili przyjęcia mandatów. Zob. B. Kroll, Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie…, s. 121–122.
115 Troki (miasto powiatowe w woj. wileńskim, obecnie Litwa), Halicz (miasto powiatowe w woj. stanisławowskim, obecnie obwód iwanofrankiwski, Ukraina).
116 Główna Biblioteka Judaistyczna w Warszawie – założona w 1879/1880 r. biblioteka przy Wielkiej Synagodze na Tłomackiem, ufundowana ze zbiórek publicznych, kierowana przez Komisję
