Po 31.05.1940, Warszawa. [ŻSS-KK, Michał Weichert], „Sprawozdanie z konferencji w Prezydium Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej w dniu 30 maja 1940 roku” dot. spraw finansowych, pomocy dla KK
[1] Sprawozdanie
z konferencji w Prezydium Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej
w dniu 30 maja 1940 r.
Obecni: z ramienia SKSS: prezes Artur Śliwiński
skarbnik [Wacław] Fabierkiewicz
z ramienia Kom[isji] Koord[ynacyjnej] ŻSS: prezes [Abraham] Gepner
dr [Michał] Weichert
inż. [Abram] Sztolcman
Konferencję zagaił p. prezes Gepner, zapytując p. prezesa Śliwińskiego, ile ma czasu, bo sprawa, którą delegacja Komisji chce poruszyć, jest ważna i wymaga pewnego – choć niedługiego – czasu. Jeżeli więc p. prezes Śliwiński nie dysponuje obecnie czasem, można ją odłożyć na kiedy indziej.
P[an] prezes Śliwiński odpowiedział, iż na ogół ma mało czasu, ale zawsze posiada go tyle, ile potrzeba na sprawy ważne.
Przechodząc do meritum, p. prezes Gepner rozpoczął od tego, iż przychodzi potrzebujący do potrzebującego. Położenie Żydów nie jest już nawet tragiczne – nie ma w ogóle słowa na określenie tego położenia. Wieści rozszerzane o milionowych dotacjach AJDC są bajką. Zasiłki AJDC są coraz mniejsze i rzadsze. Z jednej strony położenie na prowincji staje się z dnia na dzień bardziej katastrofalne, z drugiej strony kontakt biura warszawskiego z Centralą europejską jest coraz bardziej utrudniony. Gmina, trapiona najróżniejszymi nakazami, w ogóle nie jest w stanie nic dawać na opiekę społeczną. A potrzeby rosną z dnia na dzień. Bezrobocie powiększa się w katastrofalny sposób. Ostatnio żydowskie firmy (niezarządzane przez komisarzy lub powierników) są zmuszone usuwać pracowników Żydów363. Mimo rosnącej nędzy byliśmy zmuszeni zamknąć część kuchen dla dorosłych. O ile nie otrzymamy szybko pomocy, nie będziemy w stanie utrzymać kuchen dla dzieci i internatów. Przede wszystkim chodzi nam o wypłacenie sumy 200 000,– zł przyrzeczonej nam w Krakowie364.
363 Wzrost bezrobocia wynikał z jednej strony z zarządzeń usuwających Żydów z niektórych zawodów (w lutym 1940 r. gubernator warszawski zakazał zatrudniania Żydów w restauracjach, kawiarniach, kabaretach i innych lokalach rozrywkowych; skreślono Żydów z list adwokackich), z drugiej strony z masowego przejmowania żydowskich przedsiębiorstw w zarząd komisaryczny, co łączyło się ze zwalnianiem żydowskich pracowników przez komisarzy. Ponadto firmy żydowskie otrzymywały z Urzędu Pracy nakazy zwalniania Żydów i zatrudniania volksdeutschów. W kwietniu 1940 r. czynne przedsiębiorstwa żydowskie wykazywały zmniejszenie stanu zatrudnienia o 60%. Zob. Tatiana Brustin-Berenstein, Hitlerowskie dyskryminacje gospodarcze wobec Żydów w Warszawie przed utworzeniem getta, BŻIH 1952, nr 2 (4), s. 175–176.
364 Zob. dok. 40, 44, 48.
