Pomoc konstruktywna i przeszkolenie
[Dr F]öhl prosi o skonkretyzowanie naszych planów co do konstruktywnej [pomocy].
[Dyr.] Bornstein: Plany nasze co do konstruktywnej pomocy dzielą się na [dwie części]:
[1)] pierwsza część dotyczy przewarstwowienia ludności żydowskiej, [przede] wszystkim zaś przewarstwowienia przez odpowiednie przeszkolenie rol[nicze. Na] terenie GG znajduje się cały szereg dawnych szkół rolniczych [(w Często]niewie501, Częstochowie502, Grochowie itd.), które przed wojną były pla[cówkami] przeszkolenia rolniczego, a obecnie zostały zarekwirowane. Były to pla[cówki] i fundacje społeczne. Gdyby zwrócono nam te placówki rolne i poza tym [utworzono] w każdym dystrykcie jeszcze po 1 szkole rolniczej, można by [było przygotować] poważny zastęp młodzieży żydowskiej do pracy rolnej.
2) druga część planu obejmuje przeszkolenie rzemieślniczo-przemysłowe, jak również udzielenie pomocy w formie maszyn, kredytów itp.
Dyr. Bornstein nawiązuje do inspiracji w tym kierunku p. dra Sommerfelda503, który z wielkim zainteresowaniem odnosi się do tych spraw.
Dr Föhl: Mam zupełnie pozytywny stosunek do poruszonych zagadnień i proszę o złożenie konkretnych projektów w tym kierunku, które będę się starał zrealizować. Proszę również o informacje, kto administruje obecnie majątkami społecznymi żydowskimi, które były kiedyś placówkami przeszkolenia rolniczego.
Emigracja
Dyr. Bornstein wskazuje na to, że cały szereg rodzin w GG jest w posiadaniu dokumentów i możliwości emigracyjnych. Czy istnieje jakaś możliwość ułatwienia im wyjazdu? Poza tym aktualna stała się sprawa udzielenia pomocy przy emigracji uchodźców z Wiednia. Wśród uchodźców tych w liczbie 5000, którzy obecnie znajdują się w kilku miejscowościach GG, znajduje się poważna grupa takich, którzy posiadają możliwości emigracyjne, albowiem zostali oni wysiedleni tuż przed realizacją ich planów emigracyjnych.
Dr Föhl oświadczył, że nie ma mowy o tym, aby w obecnej chwili ktoś mógł wyemigrować z GG. Sprawa ta została przez niemieckie władze centralne definitywnie negatywnie załatwiona i absolutnie nie można jeszcze raz do sprawy tej wracać504.
501 Częstoniew (pow. Grójec). Majątek w Częstoniewie (obejmujący 290 ha) był przed wojną własnością Toporolu, który prowadził tam szkołę rolniczą dla młodzieży żydowskiej. ŻSS planował reaktywować szkołę w formie warsztatów zawodowych, a nadwyżki produkcji przeznaczyć na zaopatrzenie kuchni ludowych. Zob. AŻIH, ŻSS-Aneks, 211/91, k. 1.
502 W Częstochowie działała ferma rolniczo-ogrodnicza, zajęta po wybuchu wojny przez władze wojskowe. RŻ ubiegała się o jej zwrot, udało się jej uzyskać jedynie ekwiwalent w postaci kilkudziesięciu mórg ziemi uprawnej przy granicy getta w celu urządzenia tam warsztatów Toporolu. Zob. ibidem, k. 5.
503 Brak bliższych danych o tej osobie.
504 Emigracja Żydów z GG została zakazana rozporządzeniem Głównego Urzedu Bezpieczeństwa Rzeszy z 25 października 1940 r. Zob. Eksterminacja Żydów na ziemiach polskich w okresie
