Wstęp
Żydowska Samopomoc Społeczna (ŻSS), organizacja charytatywna działająca w Warszawie od września 1939 r., na początku pod nazwą Komisja Koordynacyjna Organizacji Społecznych i Opiekuńczych (KK), stała się z czasem ogromnie rozbudowanym strukturalnie i personalnie ruchem mającym na celu samoorganizowanie społeczności getta warszawskiego i jej mobilizację do ofiarności na rzecz ogółu. Zajmując się zasadniczo opieką społeczną, ŻSS objęła również swoim patronatem działania edukacyjne, kulturalne i naukowe, organizowała miejsca pracy, pośredniczyła w kontaktach z krewnymi za granicą, wspierała konspiracyjną działalność polityczną, a przez system komitetów domowych dysponowała własną administracją. W odróżnieniu od innych miast w Warszawie ŻSS i jej agendy nigdy nie zostały w całości podporządkowane Radzie Żydowskiej, stanowiąc jednocześnie silną opozycję wobec jej polityki.
Wybitnymi działaczami ŻSS i pracownikami jej placówek byli zarówno założyciel Podziemnego Archiwum Getta Emanuel Ringelblum1, jak i wielu współpracowników „Oneg Szabat”: Eliezer Lipa Bloch, Menachem Linder, Hersz Wasser, Menachem Mendel Kohn, rabin Szymon Huberband, Sz. Szajnkinder2, Izrael Winnik3, Jakub
1 Biogramy osób często pojawiających się w dokumentach umieszczamy w słowniku działaczy społecznych na końcu tomu.
2 Sz. Szajnkinder (Szejnkinder, ?–1942 [1943]), w młodości piłkarz, kapitan drużyny w klubie sportowym „Hagibor” w Warszawie, później dziennikarz sportowy zatrudniony w „Der Moment” i „Warszewer Radio”, żołnierz Września 1939, jeniec wojenny, powrócił do Warszawy w listopadzie 1939 r. i podjął pracę w punkcie rozdawnictwa suchych produktów prowadzonym przez AJDC, następnie zatrudniony w Wydziale Kuchen Ludowych ŻSS. Współpracownik „Oneg Szabat”, dla którego opracowywał relacje byłych żołnierzy i jeńców, przekazał również do ARG swoje dwa dzienniki (z września 1939 i wiosny 1942 r.) oraz utwory literackie. Jego losy są nieznane. Zob. Aleksandra Bańkowska, Nieznani i mniej znani współpracownicy Ringelbluma, czyli co wynika z odczytania księgi kasowej Oneg Szabat, „Kwartalnik Historii Żydów” 2015, nr 4, s. 626; Wrzesień 1939 i listy, s. 42–55; Dzienniki z getta warszawskiego, dok. 14.
3 Izrael Winnik (1899–1942), nauczyciel, działacz Bundu, dziennikarz „Folkscajtung”, bliski współpracownik „Oneg Szabat”, autor reportażu pt. Odejście Lejba Dembkowskiego, urzędnik CKP. Zob. A. Bańkowska, Nieznani i mniej znani współpracownicy Ringelbluma…, s. 624.
