opiekę przez dostarczenie im żywności i mieszkania. Liczne rodziny bezdomnych, które po utracie własnych siedzib wynajęły czasowe lub stałe mieszkania, otrzymały zasiłki na pokrycie czynszu. Kuchnie ludowe, których liczba ciągle wzrasta, czynne były bez przerwy, spełniając swe zadania w niezwykle trudnych warunkach. W październiku wydawano dziennie 3500 porcji obiadowych, w listopadzie – 9182, w grudniu już – 23 970, w styczniu zaś 1940 r. – 40 602. W lutym liczba wydawanych dziennie obiadów wynosi 56 589, w marcu jednak dalej wzrasta do 67 367. Ogółem do końca marca wydano w kuchniach dla dorosłych 6 833 622 porcje obiadowe.
[2] Niestety, nawet olbrzymie te liczby nie pokrywały całkowicie wielkiego zapotrzebowania. Około 50 000 dorosłych, wśród nich 28 000 uchodźców oraz 20 000 dzieci, nie mogło wskutek wyczerpania kontyngentu w kuchniach i braku funduszów korzystać z zup, które dla wielu stanowiły jedyną gorącą strawę w ciągu dnia. Czynione były jednak starania, aby chorym oraz rodzinom niekorzystającym z różnych względów z kuchen ludowych wydawano tygodniowo pewną ilość suchych produktów.
Akcja opieki nad dziećmi skupiona była w organizacjach CENTOS, TOZ, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci oraz „Kropla Mleka”, pod ogólnym nadzorem ŻSS. Wobec nowych warunków, powstałych po wybuchu wojny, działalność wymienionych instytucji ulec musiała znacznemu rozszerzeniu. Do września 1939 r. Tow[arzystwo] CENTOS utrzymywało 5 internatów, Tow[arzystwo] TOZ dożywiało 7000 dzieci, Tow[arzystwo] Przyjaciół Dzieci roztaczało opiekę nad tysiącem niemowląt. Od września do końca marca CENTOS uruchamia dalszych 5 internatów. Ogółem TOZ i CENTOS sprawują opiekę nad 12 internatami, w których mieści się 1700 dzieci, oraz 33 punktami dożywiania, z których korzystało 9000 dzieci. Ponadto CENTOS objął opiekę nad ogniskami dla niemowląt (1500 podopiecznych) oraz sierocińcem przy ul. Wolskiej 18–Leszno 127 (502 sierot), który dawniej był utrzymywany z funduszów komunalnych555. Z wydatnego poparcia CENTOS-u korzystają również 3 ogniska dla matki i dziecka.
Tow[arzystwo] TOZ, którego zadaniem jest ochrona zdrowia ludności żydowskiej, znacznie rozszerzyło zakres swojej działalności w warunkach życia wojennego. Pod zarządem TOZ-u czynne są następujące instytucje: 1) Punkt chirurgiczno-opatrunkowy, 2) Ambulatoria: chorób wewnętrznych, laryngologii, ginekologii, okulistyki i chorób nerwowych, 3) Poradnia dla Dzieci, 4) Poradnia dla chorób skórnych, 5) Poradnia przeciwgruźlicza, 6) Lecznice, 7) Kąpieliska i zakłady dezynfekcyjne, 8) Gabinet Dentystyczny, 9) Stacja Szczepień Ochronnych, 10) Punkt Rozdzielczy Leków, 11) Opieka Sanitarna nad bezdomnymi i uchodźcami.
Szczególną uwagę TOZ poświęca akcji walki z epidemiami wśród ludności żydowskiej. W tym celu powołano do życia Wydział Walki z Epidemiami, który uruchomił lotne oddziały sanitarne, kolumny dezynfekcyjne, kąpieliska i pralnie. Podjęto poza tym cały szereg innych środków zaradczych celem skutecznego zwalczania niebezpieczeństwa epidemii.
W grudniu 1939 r. i w styczniu 1940 r. powstają samorzutnie liczne punkty noclegowe, zamieszkiwane przez uchodźców. Szereg tych punktów, mieszczących się w nieodpowiednich pod względem sanitarnym lokalach, zostaje stopniowo zlikwidowane przez organa ŻSS, przy czym mieszkańcy ich są umieszczani w specjalnych schroniskach, wyposażonych w odpowiednie urządzenia.
555 Zob. przyp. przy dok. 61.
