angielskiego, nauczania czytania, pisania i płynnego mówienia po angielsku za niewielką opłatą w pieniądzach albo nawet za posiłek. Wierzę, że nie będzie to trudne dla Pana [ogłosić to] między Pańskimi przyjaciółmi oraz tymi, którzy chcą się uczyć i którzy będą mieli możliwość w krótkim czasie i tanio nauczyć się angielskiego. Będzie to z wielkim pożytkiem dla nich, a dla mnie utrzymaniem.
Proszę również Pana, drogi przyjacielu, o przyznanie mi jeszcze kilku talonów na bezpłatny obiad w patronacie Leszno 29839. Ledwie mogę Panu wyrazić ulgę, jaką czuję. To jeszcze na kawałek czasu. Jestem tak chory i wyczerpany, że ledwie mogę trzymać [7v] pióro w dłoni. Nie jestem w stanie kontynuować rozpoczętych prac literackich, które wymagają wiele wysiłku. Prosiłem Pana o to wprost, kiedy widziałem się z Panem w ostatnią niedzielę. Gdyby mógł Pan mi to zapewnić na jeszcze 15 dni albo dwa razy po 8 dni, byłaby to dla mnie wielka pomoc. Przyjdę do Pańskiego biura w czwartek rano 21. Może to Pan dla mnie zostawić u Pańskiej sekretarki albo u portiera door keeper840 dla mnie.
Jestem przekonany o Pańskiej uwadze dla przyjaciela w potrzebie i również o tym, że postara się Pan o lekcje dla mnie,
Najlepsze pozdrowienia,
M[orris] Landau841
[1]842 Nędzny jestem,
Stoję wśród burz,
Moja beznadziejna walka
Nie przyniosła sukcesu.
(Dawid Edelstadt843)
Drogi [Gitermanie!]
Wersety te o nędzy i walce wyśpiewał pół wieku temu szlachetny poeta, pierwszy z pionierów objawiających się w rewolucyjnej poezji żydowskiej. Jego śpiew i jego nędzna walka nie zostały usłyszane przez żydowskich dyletantów zasiedziałych już w Stanach Zjednoczonych i ten szlachetny poeta zginął w swoich najlepszych, najpłodniejszych latach, po beznadziejnej walce. Dziś wiemy, że Edelstadt, Bowszower844 i dziesiątki anonimowych poetów i twórczych charakterów w tamtym obcym kraju w tamtych [2] czasach, było spiritus movens nowego żydowskiego osadnictwa w Ameryce,
była obywatelką USA. Możliwości wyjazdu były znikome. Zob. A. Haska, „Jestem Żydem, chcę wejść”…, s. 27–40.
839 Kuchnia ludowa nr 13 przy ul. Leszno 29 była jedną z pierwszych kuchni patronackich, tzn. finansowaną przez kilka okolicznych KD zrzeszonych w patronat. Zob. dok. 210, s. 10; dok. 220, s. 3.
840 Portier (ang.). Zapisane w oryg. alfabetem łac.
841 Podpis alfabetem łac.
842 Kolejny pojedynczy list, datowany na listopad 1941 r. (przed 21 listopada tego roku) znajduje się pod sygn. ARG I 544, w odróżnieniu od pozostałych – ARG II 213.
843 Dawid Edelstadt (1866–1892), poeta tworzący w j. żyd., ur. w Rosji, w 1882 r. wyemigrował do USA, gdzie związał się z ruchem anarchistycznym; był redaktorem naczelnym pisma „Freie Arbeter Stimme” (Wolny Głos Robotniczy).
844 Józef Bowszower (1873–1915), poeta j. żyd., ur. w Rosji, emigrant w USA, autor poematów poświęconych idei rewolucji proletariackiej oraz esejów literaturoznawczych. PSJ, t. 1, s. 223.
