stworzenia funduszu na wywózkę śmieci komitety domowe zostały pociągnięte: w styczniu do zbiórki po 50 gr od każdego lokatora w myśl okólnika nr 67, w bież[ącym] miesiącu – w ramach ogólnego opodatkowania talonów aprowizacyjnych – do wyłożenia 30 gr od każdego bezpłatnego talonu aprowizacyjnego wydanego biednym lokatorom domu.
Jak wiadomo, w ostatnich dniach komisaryczni zarządcy nieruchomości zastosowali przymus pracy uporządkowania śniegu i śmieci na terenie domów, pociągając komitety domowe do odpowiedzialności za wykonanie tego zarządzenia. W tym stanie rzeczy nakładanie z jeszcze jednej strony grzywien z tego tytułu byłoby ciężarem nie do zniesieniaj92.
***
Komitety domowe dźwigają na sobie ciężkie brzemię ratowania tysięcy ludzi od śmierci głodowej, leczenia chorych, pomocy uchodźcom, internatom itd.
Jak wynika z powyżej cytowanego materiału, KD powołane przede wszystkim do charytatywnej pomocy w swych domach, obarczane są przez Wydział Zdrowia szeregiem obowiązków natury administracyjno-porządkowej, przekraczających ich możliwości fizyczne i materialne.
Niedopuszczalnym jest również fakt, by komitety domowe, wzgl[ędnie] większość mieszkańców Dzielnicy Żydowskiej ponosiła – w okresie pauperyzacji i niezliczonej ilości podatków i składek innych agend Rady Żydowskiej – tak znaczne ciężary z tytułu wygórowanych opłat za odbywające się nieustannie dezynfekcje, opłaty manipulacyjne, grzywny itp.
Zużycie przez komitety domowe ich skromnych funduszów, przeznaczonych wyłącznie na pomoc najuboższym, na uiszczanie należności Wydziałowi Zdrowia oraz zasada pociągania do odpowiedzialności KD za wszelkie zarządzenia (sankcje, mandaty karne) – nieuchronnie pociąga za sobą całkowite załamanie się instytucji komitetów domowych. Już jesteśmy zaalarmowani rezygnacją szeregu KD i usuwaniem się z placówek pracy najbardziej wartościowych elementów, uginających się pod ciężarem trosk i represji.
Uznając w całej rozciągłości konieczność wydatnej pomocy i usług komitetów domowych przy realizowaniu zarządzeń sanitarnych Wydziału Zdrowia, zmuszeni jesteśmy zwrócić uwagę WPP. na powyższe niepokojące zjawiska i wysoce amoralne stosunki w odniesieniu do komitetów domowych i zgłosić poniżej szereg wniosków zmierzających do załagodzenia skutków omawianych zarządzeń:
1. obniżenie opłat za dezynfekcję i dezynsekcję w granicach własnego kosztu środków dezynfekcyjnych i częściowych wydatków obsługi dezynfektorów;
2. zwolnienie biednych domów, a w szczególności domów o nędzy wyjątkowej (wykaz tych „monstre”-domów93 ŻOS posiada) od wszelkich opłat za dezynfekcję bądź ogólne, bądź lokalne;
92 j–j Fragm. dodany do pkt 3e, nieobecny w dok. 190.
93 Monstre (franc. potwór) – tak nazywano domy w getcie, w których panowała wyjątkowa nędza i bardzo wysoka śmiertelność. W lutym 1942 r. szacowano ich liczbę na 70–80, liczbę mieszkańców na 20–30 tys.; mieściły się one główne w północnej części getta (ul. Smocza, Lubeckiego, Wołyńska, Miła, Pawia), a także przy Krochmalnej, Rynkowej, Grzybowskiej. Zob. AAN, Delegatura Rządu na Kraj, 202/II/28, Sprawa „specjalnych” domów w dzielnicy żydowskiej, k. 20–24.
