Dr Ringelblum otworzył posiedzenie. Wyjaśnił, że zgodnie z wiadomością, podaną przez przewodniczącego Rady Żydowskiej, jest możliwość, że za 1500 futer, co oznacza sumę półtora miliona zł, można uratować od śmierci ponad 300 Żydów siedzących w więzieniu na Gęsiej. Jest zapewnienie władzy o zwolnieniu, za wyżej wymienioną sumę, wszystkich skazanych na śmierć Żydów, jak również wszystkich Żydów, którzy jeszcze czekają w więzieniu na wyrok za przejście granicy. Gmina zaczęła już akcję u bogatych Żydów. Wezwaliśmy przedstawicieli komitetów domowych, aby umożliwić również masom ludowym udział w tej wielkiej akcji. Mimo że Gmina ma możliwość łatwego uzyskania potrzebnej sumy u bogatych Żydów, to jednak gdy zwróciła się do nas w tak ważnej sprawie, natychmiast przyjęliśmy tę propozycję, szczególnie po przeprowadzeniu egzekucji na 23 Żydach111. Jest więc świętym obowiązkiem Żydów pobrać specjalne listy i odwiedzać mieszkańców poszczególnych domów, by każdy opodatkował się na rzecz uratowania naszych braci i sióstr.
Pan Z[ysze] Frydman: jesteśmy przyzwyczajeni do określania wszystkich wydarzeń z żydowskiego życia w czasie wojny jako „historyczne”; ale ta akcja jest rzeczywiście historyczna. Chodzi o uratowanie powyżej 300 osób, naszych braci i sióstr od pewnej śmierci. Gdyby gmina proklamowała tę akcję tylko wśród bogatych, to my, masy ludowe, musielibyśmy zaprotestować przeciw niedopuszczeniu nas do udziału w realizacji nakazu dotyczącego wykupu duszy. Ale ponieważ teraz zażądano naszego udziału w tej akcji, musimy to przeprowadzić. Istnieje prawo „Nie wykupuje się uwięzionych za więcej, niż są warci”112. To zachodzi tylko wtedy, kiedy życiu zatrzymanego nie grozi niebezpieczeństwo śmierci. Podczas ciemności egipskich „jeden drugiego nie widział” – jeden brat drugiemu nie pomógł. Ale jeśli my pomożemy naszym nieszczęsnym braciom, to wtedy będzie „ale Izraelici wszyscy mieli światło w swoich mieszkaniach”113.
Rabin Rogoźnicki: z tego, co powiedziano, wynika, że każdy Żyd musi poprzeć tę akcję wszystkimi sposobami. Przypominam Rambama114, [który powiedział], że nie ratując Żyda, przekracza się 7 zakazów. Żądajcie gorącymi słowami od zebranych natychmiastowego przeprowadzenia tej akcji.
Radny Rozen (z Gminy) przekazuje swoje wrażenia z odwiedzin w więzieniu. Kiedy aresztowanym Żydom doniesiono, że istnieje nadzieja na ich uwolnienie, płakali z radości. I dlatego trzeba z całą energią przystąpić do akcji. Należy natychmiast zwołać zebrania w domach. Przeciw bogaczom, którzy odmówią wypełnienia braterskiego obowiązku, zostaną zastosowane specjalne sankcje.
[2] Dyrektor Giterman wygłasza końcowe przemówienie. Jest mało czasu. Wszystkiego 2 dni na przeprowadzenie tej akcji. Warszawscy Żydzi mają bardzo złą opinię wśród innych Żydów. Tylko w Warszawie może zaistnieć fakt, że z jednej strony są restauracje i kabarety, a z drugiej [na ulicach] poniewierają się ciała martwych mężczyzn, kobiet i dzieci. Warszawscy Żydzi nie mogą dopuścić do krwawych zachowań
111 W getcie warszawskim pierwszy raz wykonano karę śmierci za opuszczenie getta 17 listopada 1941 r. W więzieniu na Gęsiej rozstrzelano osiem osób. Druga egzekucja została przeprowadzona 15 grudnia 1941 r. – zginęło wtedy 16 osób. Zob. Przewodnik, s. 216.
112 Cyt. w j. hebr. Miszna, traktat Gittin 4, 6.
113 Cyt. w j. hebr. Wj 10, 23. Opis jednej z plag egipskich: pogrążenie ziemi w ciemnościach.
114 Rambam – zob. przyp. przy dok. 164.
