260 „Bafrajung” [6]
Nazwą getto określa się kwartał żydowski, gdzie Żydzi mieszkali oddzieleni od innych grup ludności miejskiej. Czasami działo się to z własnej woli samych Żydów, czasami znowu byli do tego zmuszani przez władzę zewnętrzną.
W różnych krajach nosi kwartał żydowski różne nazwy, tak na przykład we Włoszech, a później także w Niemczech nazywa się on getto. W średniowiecznych Niemczech dzielnica była nazywana: Vicus Judaicus – Judendorf, Judengasse, Judenviertel (à propos: tego terminu używają teraz oficjalnie także hitlerowcy) i Judenstadt. We Francji – juiverie, w Hiszpanii – judería525, prawie tak samo w Portugalii. W Polsce – ulica żydowska, dzielnica żydowska i miasto żydowskie.
[21] W historycznym rozwoju getta żydowskiego możemy wyróżnić dwa okresy. Pierwszy okres trwa do roku 1555, kiedy w tym samym czasie istnieją kwartały żydowskie zorganizowane na rozkaz władz, jak też dobrowolnie stworzone żydowskie rewiry, gdzie Żydzi mieszkają razem bez żadnego zewnętrznego przymusu. W tym okresie w wielu krajach przeważająca liczba gett była drugiego typu. W drugim okresie – poczynając od roku 1555 – muszą już wszyscy Żydzi bez wyjątku mieszkać w wąskich, zatęchłych uliczkach swoich gett, które w głównej mierze były otoczone murem albo parkanem.
W różnych krajach warunki, w których przyszło Żydom żyć w odrębnych dzielnicach, były różne. I tak na przykład znajdujemy już w jedenastym wieku „wieżę żydowską” w Toledo (Hiszpania); w Sewilli król Ferdynand526ustanawia w 1248 [r.] trzy kwartały, gdzie mają oni mieszkać, i aby chronić ich od miejscowych napadów, zarządził otoczyć kwartały murem. Na początku getto było dla Żydów rodzajem przywileju, z powodu którego Żydzi zwykli zacięcie walczyć, kiedy powstawało niebezpieczeństwo, że im się go zabierze. To miało na przykład miejsce na wyspie Majorce (Baleary) w roku 1306. Później jednak, kiedy Kościół zaczął zapuszczać głębokie korzenie w życie narodu hiszpańskiego, zażądał stanowczo, aby Żydzi, a także Maurowie, mieszkali osobno, oddzieleni od chrześcijan. Sobór w Walencji w roku 1388 podjął decyzję, że chrześcijanie, którzy mieszkają w żydowskich kwartałach, mają opuścić swe mieszkania i przenieść się na inne ulice. Kortezy (Sejm) w Valladolid postanowiły w 1442 roku, że Żydzi muszą mieszkać w specjalnych kwartałach, a w osobnym dokumencie w tej sprawie wymieniono nawet także imiona dwóch służących, którzy mieli być strażnikami bramy getta żydowskiego. Jak się jednak okazuje, nie we wszystkich hiszpańskich miastach były specjalne kwartały dla Żydów. Wynikało to z uchwały Kortezów podjętej w roku 1480, wkrótce po zjednoczeniu Aragonii z Kastylią, w której podkreślono, że współżycie chrześcijan z Żydami jest niedozwolone, a nawet obraźliwe i dlatego muszą Żydzi we wszystkich miejscach mieszkać osobno we własnych kwartałach.
W Portugalii kwartały żydowskie znajdowały się we wszystkich miejscach, gdzie stale mieszkało więcej niż dziesięciu Żydów; w Lizbonie z kolei było trochę gett, które były zamykane każdego wieczoru, kiedy dzwony kościelne dzwoniły na wieczorną modlitwę. Strażnicy bramy dobrze śledzili spóźnionych Żydów, na których nakładali wielkie kary cielesne i pieniężne.
