262 „Bafrajung” [6]
około 150 domów z 445 rodzinami. Na noc bramy na obu krańcach ulicy ryglowano, a podczas świąt chrześcijańskich – na cały dzień. Żydom nie wolno było spacerować w miejskich ogrodach. Getto frankfurckie istniało do roku 1810. Takie typowe getto istniało także w Pradze, prawdopodobnie już w XI wieku. Do roku 1473 Żydzi mogli mieszkać także w innych częściach miasta, ale tego roku wszyscy Żydzi postanowili zamieszkać razem na „starym mieście” Pragi. „Stare miasto” było oddzielone od reszty miasta murem z bramami.
[23] W roku 1516 powstaje getto żydowskie w Wenecji i Włochy stają się klasycznym krajem getta. Jedno z najokropniejszych gett istniało na przestrzeni 300 lat w Rzymie i zostało zorganizowane przez dziko fanatycznego papieża Pawła IV Carafę. W jego bulli z 1555 roku jest między innymi powiedziane: „W Rzymie, jak też w pozostałych miastach na terenie państwa papieskiego, Żydzi muszą mieszkać całkowicie oddzieleni od chrześcijan, na ulicy, która ma mieć tylko jedno wejście i jedno wyjście. Mogą posiadać tylko jedną synagogę, i żadnej ziemi nie wolno im uzyskać przez dziedziczenie”. Paweł IV wyznaczył Żydom do zamieszkania kilka wąskich ciemnych uliczek na lewym brzegu Tybru, gdzie Żydzi osiedlili się w 1562 [r.]. W centrum getta znajdowała się studnia z napisem dziękczynnym na cześć papieża Pawła V530, który pozwolił Żydom korzystać z powszechnej kanalizacji, ponieważ przed nim musieli czerpać wodę z Tybru. Rzymskie getto składało się z dwóch części – z części arystokratycznej i z bardziej ubogiej. Uliczki biednej części były często zalewane przez wody Tybru. Jednolity mur oddzielał getto od reszty Rzymu. Niedaleko od głównej bramy stał krzyż z napisem – wers z Izajasza – „cały dzień wyciągam moje ręce do buntowniczego narodu”531. Jak piszą naoczni świadkowie, trudno jest sobie wyobrazić trudne, niezdrowe, niehigieniczne warunki, w których przyszło żyć miejscowym Żydom getta. Wąskie uliczki po obu stronach ulicy – kilka piętrowych domów, które – nawiasem mówiąc – nie należały do żydowskich właścicieli. Chrześcijańscy właściciele zwykli ustalać tak wysokie ceny za mieszkania, że kuria papieska sama już musiała regulować czynsz. Poprzez bardzo szczegółowe zarządzenia dotyczące życia Żydów w getcie ci gardzący Bogiem ojczulkowie „świętego miasta” starali się uczynić jeszcze trudniejszym życie mas żydowskich stłoczonych w czterech kątach rzymskiego getta. Ostatecznie pierwsze getto zostało zniesione w roku 1870.
W Polsce w XII i XIV wieku mieszkali Żydzi na jednej albo kilku ulicach wokół swojej synagogi i innych budynków gminnych, ale już na początku XV wieku także tu dochodzi do całkowitego zamknięcia „ulicy żydowskiej”, „rewiru żydowskiego”. We wszystkich dużych miastach w Polsce Żydzi mieli swoje getta532. Z Krakowa zostali wypędzeni w roku 1454 i zamknięci na Kazimierzu, który został oddzielony od reszty miasta murami i parkanami. Tak było też w Poznaniu, Lwowie i in.
