Słownik terminów 311
Bund (żyd. związek: właśc. Algemajner Jidiszer Arbeter-Bund in Lite, Pojln un Rusland)– Ogólnożydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i Rosji) – żydowska partia socjalistyczna, założona w 1897 r., działająca na terenie Polski do 1948 r. Bund propagował kulturową autonomię Żydów w Polsce, odrzucając syjonizm. W getcie warszawskim prowadził działalność samopomocową i wydawał prasę konspiracyjną. Członkowie Bundu byli też zaangażowani w opór zbrojny.
CENTOS, Centos (Centralne Towarzystwo Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi) – organizacja powstała w 1924 r. W getcie warszawskim prowadziła placówki opiekuńcze, w tym sierocińce i internaty, świetlice dla dzieci uchodźców i przesiedleńców,„kąciki dla dzieci” przy komitetach domowych i biblioteki. Zajmowała się też organizowaniem akcji charytatywnych na rzecz dzieci.
Chaluc, chalucowy – związany z ruchem He-chaluc,
Cukunft (żyd. przyszłość) – właśc. Związek Młodzieży Cukunft - organizacja młodzieżowa Bundu, założona w 1910 roku. Cukunft wziął udział w powstaniu w getcie warszawskim w ramach Żydowskiej Organizacji Bojowej.
Gmina, kahał – zob. Rada Żydowska.
He-chaluc,Hechaluc (hebr. pionier) – syjonistyczny ruch młodzieżowy, od około 1916 r. aktywnie przygotowujący młodzież przez naukę i pracę na roli do emigracji do Palestyny. Odegrał bardzo ważną rolę w ruchu oporu w gettach.
Histadrut – właśc. Ha-histadrut ha-klalit szel ha-owdim ba-Erec Israel (hebr. Ogólny Związek Robotników w Ziemi Izraela); utworzony w 1920 r. ogólnokrajowy żydowski związek zawodowy w Palestynie.
jiszuw (hebr. osadnictwo) – określenie społeczności żydowskiej zamieszkałej w Palestynie przed utworzeniem państwa Izrael.
Joint – zob. AJDC.
Judenrat – zob. Rada Żydowska.
Jungbor – młodzież Borochowa, organizacja dziecięca w ramach socjalistyczno-syjonistycznej organizacji Jugnt (żyd. młodzież).
Kibuc (hebr. zgromadzenie, zebranie) – przez wiele lat jedna z najpowszechniejszych form osadnictwa emigrantów przybywających do Palestyny, a następnie powstałego Państwa Izrael.
Mapai (hebr., akronim od Mifleget Poalei Erec Jisrael, Partia Robotników Ziemi Izraela) – lewicowa partia polityczna założona w latach 30. XX wieku. Jest głównym prekursorem dzisiejszej centrolewicowej Partii Pracy.
Moszaw (hebr. wioska, osada) – rodzaj spółdzielni rolniczej, tworzonej przez syjonistów w Palestynie od początku XX wieku.
OZN (zwany popularnie „OZON”) – Obóz Zjednoczenia Narodowego. Nacjonalistyczna organizacja polityczna, wywodząca się z kręgów sanacyjnych, mająca na celu skupienie obywateli wokół programów rządowych, do czego miało prowadzić m.in. współzawodnictwo z endecją w programach antyżydowskich. Powstała w 1936 r. na polecenie Edwarda Rydza-Śmigłego.
Parówka – potoczna nazwa narzuconych przez władze niemieckie przymusowych dezynfekcji przeprowadzanych w getcie warszawskim w ramach walki z tyfusem. Domy, w których miały miejsce przypadki tyfusu, izolowano, ich mieszkańców umieszczano w kwarantannie, a ich dobytek odkażano. W praktyce działanie takie miało niewielki wpływ na powstrzymanie epidemii, stało się za to źródłem korupcji.
Placówka – ośrodek pracy przymusowej poza gettem, na terenie Warszawy lub w bliskiej okolicy. Praca na placówkach była niezwykle wyczerpująca fizycznie, robotnicy byli często
