Słownik terminów 313
Żydowska ulica – w przenośni: społeczność, społeczeństwo żydowskie; wyrażenie „na żydowskiej ulicy” dotyczy wewnętrznych spraw tej społeczności.
Terminy związane z tradycyjną kulturą żydowską (nazwy miesięcy kalendarza żydowskiego i ich polskie odpowiedniki podano na końcu)
Chasydyzm (z hebr. chasid – pobożny) – żywy do dziś ruch religijny o podłożu mesjanistycznym, zapoczątkowany w XVIII w. na Podolu; jeden z ważniejszych nurtów judaizmu.
Erec Israel (hebr. Ziemia Izraela) – nazwa Palestyny, termin bardzo popularny w ruchu syjonistycznym, oznaczający historyczne ziemie Izraela na wschód i zachód od rzeki Jordan. Przedmiot tęsknoty Żydów diaspory, zwłaszcza przed utworzeniem państwa Izrael.
Gabaj (hebr. skarbnik) – funkcjonariusz synagogi, wybierany przez członków społeczności i pełniący funkcję religijno-administracyjną, także pomocniczą w trakcie nabożeństw. W przeszłości też urzędnik gminy żydowskiej odpowiedzialny za organizowanie pomocy najbiedniejszym. W Polsce zwany również szafarzem.
Galut (hebr. wygnanie, niewola) – wyrażenie określające sytuację Żydów żyjących w diasporze (rozproszeniu) po wygnaniu z Jerozolimy po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej w 70 r. n.e.
Gwiazda Dawida (hebr. Magen Dawid, dosł.: Tarcza Dawida) – znak ten znany był wśród Żydów od starożytności, jednak jego identyfikacja z judaizmem i ludnością żydowską jest dużo późniejsza i ma różne układy odniesienia. W 1897 r. przyjął ją za swój symbol ruch syjonistyczny. W okresie antysemickich prześladowań, a szczególnie w czasie II wojny światowej, był to symbol dyskryminujący Żydów. Od 1948 r. pozostaje jednym z symboli Państwa Izrael.
Haman – postać biblijna z Księgi Estery, pierwszy minister króla perskiego, zmierzający do wygubienia wszystkich Żydów w państwie.
Haskala (hebr. edukacja, nauczanie, oświecenie) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat osiemdziesiątych XVIII w., powstały pod wpływem głoszonych wówczas haseł oświeceniowych. Jego zwolennicy dążyli do nawiązania dialogu z nowożytną kulturą europejską i uczestnictwa w jej osiągnięciach. Pragnęli też unowocześnienia życia żydowskiego w jego społecznym, kulturowym i religijnym wymiarze.
Jesziwa (hebr. posiedzenie, przebywanie) – wyższa uczelnia talmudyczna.
Jom Kipur (hebr. dzień pojednania; zwany też Sądnym Dniem) – święto o charakterze pokutnym, obchodzone 10. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik), kończące obchody związane z żydowskim Nowym Rokiem.
Koszerność, kaszrut (z hebr. właściwy) – zawarte w prawie żydowskim reguły dotyczące przygotowania i spożywania jedzenia. Dzielą one produkty spożywcze na dozwolone (kaszer) i zakazane (teref, trefne) i określają, skąd powinno pochodzić jedzenie, w tym zasady uboju zwierząt.
Maskil – potoczna nazwa zwolenników haskali.
Mykwa – łaźnia rytualna.
Neila (hebr. zamknięcie) – modlitwa kończąca ostatnie nabożeństwo w synagodze w Jom Kipur.
Parnas (hebr.) – przewodniczący, przełożony, przywódca gminy żydowskiej, synagogi lub stowarzyszenia religijnego.
