cie o żydowskich uczniów publicznych szkół powszechnych, których liczba wyniosła w samej Warszawie w początku roku szkolnego 1939/[19]40 – 30 tysięcy oraz o uczniów społecznych szkół żydowskich.
W okresie przedwojennym organizacja szkolnictwa elementarnego dla dzieci
żydowskich przedstawiała się następująco:
1. Szkoły prywatne różnych typów: a) religijne z małym zakresem nauk świeckich w języku wykładowym polskim; b) powszechne z językiem wykładowym
polskim i szerokim programem nauk judaistycznych; c) powszechne z językiem
wykładowym polskim o programie przewidzianym dla publicznych szkół
powszechnych.
2. Szkoły społeczne różnych typów: a) religijne z małym zakresem nauk świeckich w języku wykładowym polskim; b) świeckie z językiem wykładowym
żydowskim; c) świeckie z językiem wykładowym hebrajskim; d) świeckie
dwujęzyczne polsko-hebrajskie, przy czym w szkołach typu b), c) i d) nauka
języka polskiego oraz przedmiotów związanych z kulturą polską odbywały się
po polsku.
3. Szkoły utrzymywane przez Gminę Żydowską: a) religijne z małym zakresem
nauk świeckich w języku polskim; b) typu powszechnego z językiem polskim
i szerokim zakresem nauk judaistycznych.
4. Publiczne szkoły powszechne dla dzieci wyznania mojżeszowego (świętujące
sabbat) i mieszane z językiem wykładowym polskim oraz nauką religii w języku
polskim. W szkołach tych personel wychowawczy (kierownicy i nauczyciele)
[2] był w zasadzie żydowski.
Budżety szkół dla dzieci żydowskich opierały się:
1) W szkołach prywatnych wyłącznie na opłatach pobieranych od dzieci.
2) W szkołach społecznych na opłatach uczniów i dotacjach społeczeństwa żydowskiego.
3) W szkołach gminnych na opłatach uczniów i funduszach gminnych.
4) W szkołach powszechnych, wyłącznie na funduszach samorządowych i państwowych: samorządy pokrywały wydatki rzeczowe, takie jak lokale, sprzęty,
personel techniczny itp. Państwo utrzymywało personel wychowawczy.
Do dyspozycji dzieci żydowskich w Warszawie miasto oddało 40 lokali szkolnych,
które mieściły się w swej większości w specjalnie na ten cel wzniesionych gmachach, a w nielicznych przypadkach w budynkach wynajętych.
Personel wychowawczy Publicznych Szkół Powszechnych dla dzieci żydowskich
w Warszawie stanowili wykwalifikowani nauczyciele Żydzi w liczbie około 400. Roztaczali oni przy współudziale Komitetów Rodzicielskich opiekę wychowawczą i sanitarną nad dziećmi żydowskimi.
Dzięki staraniom Nauczycielstwa i Komitetów Rodzicielskich powstawały przy
szkołach bogate inwentarze pomocy naukowych; rozwinięto również szeroką działalność charytatywną.
Dzieci za naukę nie wnosiły żadnej opłaty. Małe opłaty na rzecz Komitetów
Rodzicielskich wynosiły średnio do 1 złotego miesięcznie, przy czym większa część
