XII Wstęp do wydania krytycznego kazań Cadyka z Piaseczna z lat 5700–5702
ojciec. Kiedy miał lat 15, zaopiekował się nim wnuk ojca (sic!), potomek Elimelecha
i jego pierwszej żony, rabin Jerachmiel Mosze, cadyk z Kozienic (1860–1909). Rok
później, gdy Kalonimus miał około 16 lat, kozienicki rabin został jego teściem, gdyż
dał mu za żonę swoją córkę Rachel Chaję Miriam3, kobietę wykształconą, która aktywnie wspomagała Cadyka w pisaniu książek4. Małżeństwo doczekało się dwojga dzieci: syna Elimelecha Ben-Cijona i córki Rechil Ester. W 1913 r., w wieku 24 lat, Kalonimus został rabinem Piaseczna, miasta leżącego nieopodal Warszawy. W 1917 r., jeszcze w trakcie I wojny światowej, przeniósł się do Warszawy, nadal jednak często bywał w Piasecznie. W 1923 r. założył w Warszawie jesziwę Daas Mojsze, nazywając ją tak na cześć swego teścia, rebego Jerachmiela Moszego; oprócz jesziw chasydów z Góry Kalwarii była to największa uczelnia chasydzka w Warszawie, która w latach trzydziestych XX w. miała około 300 studentów5. Kalonimus darzył wielkim szacunkiem również swoją teściową, rebecyn z Kozienic, Brachę Cyporę Gitl Hofsztejn6, dlatego po jej śmierci w 1931 r. zatroszczył się o to, by ceremonia tahary odbyła się w jego bejt ha-midraszu7. Gdy w drodze na cmentarz karawan dotarł do rogu ulic Gęsiej8
óżnym wieku. W moim posiadaniu znajdują się pisane po hebrajsku i w jidysz listy Chany Brachy świadczące o tym, że była wyjątkową postacią – tym tematem zajmę się w innym miejscu [zob. też A. Gontarek, Wstęp. Szymon Huberband (1909–1942) – jego związki rodzinne, krąg towarzyski i twórczość, w: Pisma Huberbanda, s. XX–XXI – red.].
3 W rezultacie ojciec Cadyka, rabin Elimelech Szapiro, cadyk z Grodziska, był równocześnie pradziadkiem jego żony Rachel Chai Miriam.
4 Na temat atmosfery studiów panującej w domu cadyka z Kozienic, rabina Jerachmiela Moszego Hofsztejna, oraz wychowania jego córek zob. M. Shapiro, Mi-din le-rachamim. Sipurim mi-chacrot ha-admorim [Od sądu do miłosierdzia. Opowieści z dworów cadyków], Jerozolima 1969. Na temat
rozległej wiedzy Rachel Chai Miriam zob. U. Fuks, Miriam ha-newi’a we-eszet ha-Admor. Draszot ha-Admor mi-Piaseczna al Miriam ha-newi’a [Prorokini Miriam i żona Admora. Kazania Cadyka z Piaseczna o prorokini Miriam], „Masechet” 2005, nr 3, s. 65–76. 5 Szymon Huberband szacuje, że w przededniu II wojny światowej w jesziwie Daat Mosze (jid. Daas Mojsze) uczyło się 300 studentów; zob. idem, Kidusz Ha-Szem. Ktawim mi-jemej ha-Szoa mi- -toch ha-gnazim szel Archijon Ringelblum be-geto Warsza [Kidusz Ha-Szem. Pisma z czasu Holokaustu
z zasobów Archiwum Ringelbluma w getcie warszawskim], red. N. Blumental, J. Kermish, Tel Awiw 1968–1969, s. 77 [Pisma Huberbanda, s. 110 – red.]. Ponadto należy zauważyć, że w tej jesziwie już na początku lat trzydziestych było ponad 300 studentów; zob. Akcje in Amerika le- -towes dem Piaseczner rabins jesziwe „Daas Mojsze” in Warsze [Zbiórka w Ameryce na rzecz
jesziwy rabina z Piaseczna Daas Mojsze w Warszawie], „Unzer Express”, 11 I 1932, s. 7: „ponad 300 uczniów z całej Polski”. 6 W artykule prasowym, którego dane bibliografi czne podano w następnym przypisie, pojawiają się
imiona rebecyn: Cypora Rachel Gitl, jednakże zmieniłem je zgodnie z wersją epitafi um zamieszczonego
na jej nagrobku na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie, kw. 57, rz. 7, nr 34; o tym, że rebecyn miała na imię Bracha Cypora Gitl zob. więcej w: Zichron kodesz le-baal „Esz kodesz” [Święte wspomnienie o autorze Świętego ognia], red. Ch. Frankel, D.Ch. Zilberszlag,
Jerozolima 1933, sekcja Igrot kodesz, s. 10. 7 Grojser lewaje fun Kozienicer rebecin [Wielki pogrzeb rebecyn z Kozienic], „Unzer Express”,
22 I 1931, s. 5: „tahara została odprawiona w bejt ha-midraszu rabina z Piaseczna” [jeśli nie zaznaczono inaczej, tłumaczenia cytatów są dziełem tłumaczki – red.]. 8 Obecnie ul. Mordechaja Anielewicza.
