300 [Parasza Matot], [11.07.1942] [84]
cJeremiaszc pogrążył się w tak wielkiej rozpaczy, że nie byłby w stanie wypowiedzieć
Lamentacji nawet cz pomocąc ducha świętości, albowiem bez krztyny radości nie da
się opłakiwać ani lamentować nawet cpod wpływemc ducha świętości, toteż cJeremiaszc
musiał to uczynić przed faktycznym zburzeniem Świątyni. Nie sposób prorokować
w stanie przygnębienia, Gemara zaś powiada: „I tak samo jest z halachą”(22), albowiem
do wypowiedzenia halachy też konieczna jest radość; i nie tylko halachy jako takiej,
lecz nawet kazania nie da się wygłosić w strapieniu, w czasie gdy serce pęka i duch jest
złamany, czasem bywa wręcz tak, że cczłowiekc z nadmiaru przygnębienia i zdruzgotania,
niechaj Miłosierny nas uchroni, nie jest nawet w stanie zmusić się do powiedzenia
i nauczania czegokolwiek. A czym można choć trochę się pokrzepić, zanim nadejdzie
wybawienie, i jak choćby odrobinę podnieść się na duchu, gdy jest się aż tak przybitym
i zmiażdżonym? Przede wszystkim modlitwą oraz ufnością, że to niemożliwe, by
Pan, Miłosierny Ojciec, aż tak cdalecec odsunął własne dzieci od swego Oblicza, i że
to niemożliwe, by, uchowaj Boże, opuścił nas w śmiertelnym niebezpieczeństwie, któremu
stawiamy czoło przez wzgląd na Jego Imię, niechaj będzie błogosławiony, toteż
z pewnością ulituje się natychmiast i od razu, w okamgnieniu nas ocali. Skąd jednak
mamy czerpać siły w obliczu owych świętych, którzy już zostali pomordowani, niechaj
Miłosierny nas uchroni, krewnych i bliskich, oraz pozostałych Żydów, z których
wielu było nam drogich jak własne dusze. I czym mamy dodać sobie otuchy, choćby
odrobinę, słysząc zatrważające wieści, stare i nowe, od których rozpadają się [97] nam
kości i pękają nasze sercac?c Tym, że nie jesteśmy sami w naszych udrękach, gdyż On,
niechaj będzie błogosławiony, również, by tak rzec, cierpi razem z nami: „będę z nim
w niedoli”(23)903. Nie tylko wszakże tym, lecz także cmyślą,c iż są ctakiec udręki, które
znosimy z własnej winy, za nasze grzechy, albo cierpienia z miłości, które nas wyciszają
i oczyszczają, a wówczas On, niechaj będzie błogosławiony, cierpi wraz z nami,
ale są także nieszczęścia, które my znosimy, by tak rzec, tylko z Nim, niechaj będzie
błogosławiony, csą toc cierpienia dla uświęcenia Imienia Bożego904: „Ojcze nasz, Królu
nasz, wstaw się za tymi, których zamordowano ze względu na Twoje Święte Imię”(24),
albowiem są oni mordowani, by tak rzec, za Niego i dla uświęcenia Jego Imienia, niechaj
będzie błogosławiony. „Hosanna, wybaw tego, kto dźwiga Twoje cierpienie”(25),
i dał go Baruchowi, synowi Neriasza, pisarzowi, a ten spisał na nim pod dyktando Jeremiasza
wszystkie słowa księgi, którą spalił Jojakim, król judzki, w ogniu; oprócz tego dodano do nich
wiele słów podobnej treści”.
(22) TB Pesachim 117a; Szabat 30b: „Aby cię pouczyć, że Szechina nie spoczywa [na człowieku]
pośród smutku ani pośród gnuśności, nie pośród frywolności, nie pośród lekkomyślności, nie pośród
gadaniny, nie pośród błahych rzeczy, lecz pośród stanu radości związanej z nakazem Bożym, jak
powiedziano: »Teraz jednak sprowadźcie mi lutnistę. Gdy zaś lutnista zagrał, spoczęła na nim moc
Pana« (2 Krl 3,15). Raw Jehuda rzekł: Podobnie jest z halachą”.
(23) Ps 91,15.
(24) Z modlitwy Awinu Malkejnu, odmawianej podczas dni postu i dziesięciu dni pokuty.
(25) Z Seder hoszanot cPorządek hosannc, modlitwy na półświęto Sukot.
903 Cały werset Ps 91,15: „Wzywać Mnie będzie, a Ja go wysłucham, będę z nim w niedoli, wyrwę
go i czcią obdarzę”.
904 Hebr. kidusz ha-Szem.
