Na Szabat ha-Gadol, [20.04.1940] [24] 53
24. Z Bożą pomocą Szabat ha-Gadol, Pesach i Kedoszim c5c700(1)
Na Szabat ha-Gadol c20.04.1940c
„dOdstąpcie i weźcie sobie po jednym barankud”(2)171. W midraszu jest napisane, że cte
słowa należy rozumieć jako:c „odstąpcie od bałwochwalstwa172, a potem weźcie sobie
po jednym baranku cna ofi arę pesachowąc”(3). Z kolei w świętej księdze Imrej Elimelech(
4) cmój błp. ojciecc pyta: „Czyżby aż do tamtej pory nasz Nauczyciel Mojżesz nie
powiedział im ctj. synom Izraelac, że nie wolno im czcić obcych bożkówc?c”, a także
przytacza csłowa z komentarzac Prisza(5), w którym omawiana jest kwestia poruszona
w świętej księdze173: że szabat ten został nazwany Szabat ha-Gadol, a nie Szabat Raba,
tak jak cnp.c Coma Raba174.
Możliwe, że wyjaśnienie jest w Gemarze, Berachot 33b: „Przypowieść o pewnym
człowieku(6) itd., cjeśli prosi się go o cośc wielkiego, a on to ma, wydaje mu się to rzeczą
małą, cjeśli zaś prosi się go o coś małego, czego nie ma, wydaje mu się to rzeczą
wielką”, na tym kończy się cytat z Gemary(7). Otóż Pan, niechaj będzie błogosławiony,
jest blisko każdego Żyda, nawet jeśli człowiek ów na to nie zasługuje, cjak napisano
w Torze:c „Bo któryż wielki175 naród ma bogów tak bliskich, jak bliski jest nam Pan,
nasz Bóg, ilekroć go wzywamy”(8); pominąwszy proste znaczenie, cwerset tenc wskazuje,
że choćby lud Izraela na to nie zasłużył, uchowaj Boże, Pan i tak będzie blisko niego
i go wybawi, bez względu na wszystko On, niechaj będzie błogosławiony, jest blisko
niego i go ratuje. I w tym świetle należy rozumieć wielkość Izraela: „cjeśli czegośc nie
ma, wydaje mu się to rzeczą wielką”, ctj.c chociaż cIzraelicic nie zasługują, to jednak są
bliscy cPanuc, z czego wniosek, że owa bliskość powiązana jest z tym, że Izrael „nie ma”,
co oznacza, że jest on wielki176. Oto rabbi Matia ben Cheresz nauczał odnośnie do
(1) Ten tytuł nie został uwzględniony w poprzednich edycjach.
(2) Wj 12,21.
(3) Mechilta de-Raszbi 12, 21.
(4) Elimelech Szapiro z Grodziska, Imrej Elimelech, 92a–93a.
(5) Jehoszua Falk Kac, Hagahot drisza u-frisza al ha-Tur, Orach chajim 430.
(6) W pierwszej edycji: adam c„człowiek”c.
(7) TB Berachot 33b.
(8) Pwt 4,7.
171 Cały werset Wj 12,21: „Potem Mojżesz wezwał wszystkich starszych Izraela i rzekł do nich:
Idźcie i weźcie sobie po jednym baranku na rodzinę, i zabijcie go na ofi arę paschalną”.
172 Hebr. awoda zara.
173 Tur, Szulchan aruch, Orach chajim 42.
174 Wywód w Prisza dotyczy przymiotnika określającego ten szabat: mędrcy talmudyczni na ogół
preferowali aramejskie słowo raba (wielki), np. Jom Kipur nazwali Coma Raba (dosł. „Wielki
Post”), ale w tym wypadku wybrali rzadko przez nich używany hebrajski przymiotnik gadol (duży).
Konkluzja w komentarzu Prisza jest taka, że „wielkość” tego szabatu nie wiąże się, jak sądzono
wcześniej, z jakimś cudem, lecz raczej ma sens tradycyjny i ogólny.
175 Hebr. gadol.
176 Ten skrótowy passus należałoby rozwinąć następująco: Kiedy Mojżesz w cytowanym wersecie
Pwt 4,7 nazywa lud Izraela wielkim (hebr. gadol), ma na myśli ową szczególną wielkość, dzięki
