RRRR-MM-DD
Usuń formularz
  • Powrót

Ostatnim etapem przesiedlenia jest ś...

Tytuł:Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka

Sygnatura: AR tom 13

Autor: Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska

Język: polski

Lokalizacja: Warszawa

Opis: Tom składa się z dwóch oddzielnych części. Pierwsza dotyczy obozu przejściowego w Pomiechówku, druga - ośrodków zagłady w Chełmnie nad Nerem i w Treblince. Liczba ofiar Chełmna i Treblinki jest nieporównywalnie większa, niemniej członkowie "Oneg Szabat" poświęcili ofiarom Pomiechówka stosunkowo dużo uwagi. Latem 1941 r., gdy do getta warszawskiego przybyli świadkowie wydarzeń w tym obozie, ośrodki w Chełmnie i Treblince jeszcze nie istniały. Współpracownicy Ringelbluma nie dysponowali też zapewne bezpośrednimi relacjami o losach Żydów na terenach zajmowanych przez Niemców po rozpoczęciu wojny z ZSRR. Dlatego wstrząsające świadectwa więźniów Pomiechówka musiały zrobić na ankieterach "Oneg Szabat" ogromne wrażenie. Bezpośredni dostęp do całej grupy świadków zbrodni dał wyjątkową okazję do sporządzenia szczegółowego opisu wydarzeń. Sytuacja taka nie powtórzyła się już później. Świadectwa o głównych ośrodkach zagłady na ziemiach polskich były zbierane od pojedynczych uciekinierów lub docierały do Warszawy za pośrednictwem osób trzecich. Relacje byłych więźniów Pomiechówka, spisane przez Salomeę Ostrowską i sygnowane przez autorów, nie tylko dostarczają informacji o tym obozie przejściowym, ale pokazują też metody pracy grupy Ringelbluma.

Słowa kluczowe: KSTZ

Numer: 13

strona 97 z 250

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 97


90 Ośrodek zagłady Chełmno nad Nerem (Kulmhof am Nehr) [1]

1.

a) 1942, Warszawa-getto. Jakub Grojnowski [Szlamek (Szlomo), właśc. Szlama Ber Winer1], Relacja pt. "בֿקעי יקסװאָנױרג ןרבק-גנאַװצ םענופֿ תודע-תיבֿג" [„Świadectwo przymusowego grabarza Grojnowskiego Jakuba”], Izbica Kuj[awska], Chełmno. Autor z Izbicy Kujawskiej, wywieziony 5.01.1942 r. do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem, pracował przy kopaniu grobów i rozładowywaniu ciał z samochodów-komór gazowych, opisuje organizację masowej zagłady Żydów i Cyganów; uciekł z obozu 19.01.1942 r.


[1] Świadectwo przymusowego grabarza Jakuba Grojnowskiego. Izbica Kuj[awska], Chełmno.

W poniedziałek, tzn. 5 I 1942, żandarmi w Izbicy2 wezwali członków Judenratu, żądając ludzi do pracy; oświadczyli, że rozkaz ten w odróżnieniu od lekceważonych, jak to określili, przez Żydów rozkazów Arbeitsamtu3, musi być niezwłocznie wykonany. Rozkazali wyjść na korytarz i w międzyczasie sporządzili listę z nazwiskami około 40 mężczyzn, między nimi starych i chorych. Potem z powrotem zawołali Żydów i rozkazali przyjść również porządkowemu Kahału4. Dali mu listę około 40 osób i rozkazali im przyjść jeszcze tego samego dnia do żandarmerii. Tym, którzy przyszli, odebrano dokumenty i puszczono ich wolno. Rozkazali stawić się we wtorek 6, o godzinie 7 rano, z łopatami albo szpadlami i wziąć ze sobą chleba na dzień. Powiedziano im, że praca jest przewidziana na 1–2 dni, a potem ich odeślą. Byłem wśród tych 40 mężczyzn.

Znam nazwiska niektórych żandarmów: 1. porucznika Johane. 2. Meistera ᵇ[…]ᵇ5 3. żandarma volksdeutscha Schmalza. Było ich siedmiu. Jestem przekonany,