Wstęp
„Przypominam sobie dramatyczne spotkanie »Oneg Szabat« 18 lipca 1942 r. W poczuciu przegrania, twarzą w twarz z zagładą ludności żydowskiej, przeprowadzono dyskusję nad przyszłością archiwum. Odpowiedzialność za nie przekazano członkom egzekutywy zgodnie z ustaloną wcześniej kolejnością, ustalono też gdzie Archiwum będzie przekazane po zakończeniu wojny”1.
Prezentowana w niniejszym tomie Kolekcja Hersza Wassera to zbiór dokumentów przekazany po wojnie do Żydowskiego Instytutu Naukowego (YIVO Institute for Jewish Research) w Nowym Jorku przez Hersza Wassera, sekretarza grupy „Oneg Szabat”. Jest to największy, poza przechowywanymi w archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, zbiór dokumentów pochodzących z Archiwum Ringelbluma2 i świadectwo powojennych losów, jakie stały się udziałem osób uczestniczących w tym przedsięwzięciu.
Hersz Wasser urodził się 13 czerwca 1910 r. w Suwałkach. Po studiach ekonomicznych w Warszawie zamieszkał w Łodzi, gdzie pracował w Bibliotece im. Bera Borochowa i rozpoczął działalność w partii Poalej Syjon-Lewica. W grudniu 1939 r. wziął ślub z Blumą Kirszenfeld, młodszą od niego o dwa lata nauczycielką pochodzącą z Hrubieszowa. W końcu 1939 r. małżeństwo Wasserów wyjechało do Warszawy i po zamknięciu getta warszawskiego znalazło się na jego terenie. Z dokumentów osobistych Wasserów, wydanych w tej serii w tomie Spuścizny3, wynika,
