358 Słownik skrótów i terminów częściej występujących w tekście
chem IV Epifanesem i ponownego wyświęcenia Świątyni w Jerozolimie w 164 r. p.n.e. Z powstaniem święta wiąże się wiele legend, niektóre z nich związane są z cudami, które miały wówczas nastąpić.
Chasydyzm (hebr. chasid – pobożny) – ruch religijny o charakterze mistycznym zapoczątkowany w XVIII w. na terenie Podola i obejmujący swoim wpływem przede wszystkim tereny Polski i Litwy. Chasydyzm odrzucał tradycyjne instytucje religijne i postulował spontaniczność i entuzjazm w oddawaniu chwały Bogu. Wspólnoty chasydzkie koncentrowały się wokół przywódców religijnych – cadyków. Chasydzi noszą charakterystyczne ubrania: zazwyczaj czarne płaszcze oraz tzw. sztrejmle – czapki obszyte lisim futrem.
Chazan – kantor w synagodze.
El male rachamim (hebr. Boże pełen miłosierdzia) – modlitwa za zmarłych odmawiana na pogrzebach i w dniach, w których wspominani są zmarli.
Gabaj (hebr. poborca podatków) – urzędnik w synagodze, pełniący funkcje administracyjne.
Jesziwa – wyższa uczelnia talmudyczna.
Jom Kipur (też Sądny Dzień, Dzień Pojednania) – święto o charakterze pokutnym, obchodzone 10. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik), kończące obchody związane z żydowskim Nowym Rokiem. Poprzedza go Erew Jom Kipur – dzień przeznaczony na ostateczną refleksję nad swoim postępowaniem w minionym roku.
Koszerność, kaszrut (z hebr. właściwy) – zawarte w prawie żydowskim reguły dotyczące przygotowywania i spożywania jedzenia. Dzielą one produkty spożywcze na dozwolone (kaszer) i zakazane (teref, trefne) oraz określają skąd pochodzić powinno jedzenie, w tym zasady uboju zwierząt. Jedną z zasad koszerności jest zakaz spożywania produktów mięsnych razem z mlecznymi.
Lag ba-Omer (hebr. trzydziesty trzeci snop)– dzień o charakterze półświątecznym, obchodzony 18. dnia miesiąca ijar (kwiecień/maj), upamiętnia pierwsze zesłanie przez Boga manny Żydom wędrującym do Ziemi Obiecanej. Jedyny dzień podczas siedmiu tygodni smutku pomiędzy świętami Pesach i Szawuot kiedy dozwolone są rozrywki.
Mełamed – nauczyciel w chederze.
minjan (hebr. liczba) – kworum dziesięciu mężczyzn powyżej 13. roku życia wymagane do odprawienia nabożeństwa i odmówienia niektórych modlitw, w tym kadiszu.
Pesach (hebr. przejście) – święto obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Żydów z niewoli egipskiej. Rozpoczyna się wraz z zachodem słońca, w wieczór 14. dnia miesiąca nisan (marzec/kwiecień) i trwa siedem dni w Izraelu, a osiem w diasporze. Pierwszy i ostatni z tych dni są świętami pełnymi, dni środkowe nazywane są chol ha-moed (półświęto). Wieczorem pierwszego dnia Pesach odbywają się tradycyjne wieczerze sederowe, podczas których odczytywany jest tekst o ucieczce z niewoli egipskiej – hagada paschalna. W okresie trwania święta zaostrzone są rygory koszerności i nie wolno używać zakwasu do pieczywa.
Purim – radosne święto obchodzone na pamiątkę opisanego w Księdze Estery ocalenia Żydów z rąk Hamana, obchodzone 14. (15. w Izraelu) dnia miesiąca adar (luty/marzec). Zwane też żydowskim karnawałem.
Rosz ha-Szana (hebr. początek roku) – święto żydowskiego Nowego Roku obchodzone 1. i 2. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik). Przypomina o stworzeniu świata i dniu Sądu Ostatecznego.
