78 Rejencja Inowrocław (Regierungsbezirk Hohensalza) [18]
jadący na wozie z pakunkami, zmarł uduszony nimi) na punkt zborny. Stamtąd po całonocnym marszu doprowadzono wszystkich do trzech wsi: Grodźca, Zagórowa
i Rzgowa215 (później osadzono tu resztę ludności powiatu konińskiego). Trzeba przyznać, że Polacy – mieszkańcy tych wsi – ustosunkowali się do nas lepiej niż serdecznie; przed wojną były tu tablice w rodzaju: „Precz z Żydami”, „Bij Żyda” – ale teraz ofiarowano wysiedlonym chleb i kartofle, wzbraniając się przyjąć należności za nie. Księdza z Grodźca, który kazał wynieść wysiedlonym chleb i mleko, a potem nawoływał z ambony do „niesienia pomocy braciom Żydom” osadzono w obozie koncentracyjnym w Dachau.
Zorganizowano tu Radę Żydowską, której landrat oświadczył, że Żydzi muszą sobie radzić sami.
2 dni po wysiedleniu pięciu Żydów dostało przepustkę na powrót do Konina. W mieście [6] żandarmi zatrzymali ich, polecili biec przed wozem, którym ci przyjechali i zaczęli popędzać konie, bijąc jednocześnie biegnących Żydów batem po plecach; chorego A. Lipszyca, który nie mógł nadążyć zabatożono na śmierć, a innego Ajzena, inwalidę, pobito do utraty przytomności, po czym ocucono go, znów bito, znów polano wodą i, gdy odzyskał przytomność znów walono – aż nieszczęśliwy umarł.
W międzyczasie zaorano cmentarz żydowski w Koninie i zabrano się do burzenia dzielnic, zamieszkałych niegdyś przez Żydów.
W lipcu 1941 r. wywieziono część Żydów do Łodzi, tam obrewidowano, zabrano resztę rzeczy i pieniędzy (zostawiano tylko 40 zł na głowę) wysłano starszych do Izbicy Lubelskiej, a młodych mężczyzn do obozu pracy pod Gdańskiem. Przed wysłaniem podejrzanych o to, że jeszcze coś mają, bito w kazamatach gestapo tak długo, póki nie wydali, gdzie co ukryli (prawie wszystkich „badanych” wyniesiono z gmachu gestapo omdlałych).
Jeśli chodzi o wysłanych na obóz pracy, zostali oni zatrudnieni przy budowie autostrady. Traktowano ich okropnie: np. o ile ktoś nie mógł nadążyć za dyktowanym przez Niemców tempem – bito go na śmierć (zabito np. Kowalskiego, młodego 30-letniego mężczyznę).
Obecnie w całym powiecie konińskim znajduje się kilkudziesięciu Żydów (przed wojną 12 000!). Reszta zmarła lub poniewiera się w Ostrowcu, Józefowie216, Izbicy, Warszawie. Ilu z nich powróci?217
ARG I 801 (Ring. I/841)
Opis: oryg. (rkps – FLIG*, atrament, 220x354 mm, uszkodzenia i ubytki tekstu, tekst miejscami nieczytelny), odpis (3 egz., rkps [MA*] ołówek, 148x210 mm, liczne drobne uszkodzenia i ubytki tekstu), j. pol., k. 30, s. 33.
Druk: „Biuletyn ŻIH” 1986, nr 137–138, s. 189–193.
