XVI Wstęp
Kraj Warty. Podział administracyjny i władze
Obszar Kraju Warty został podzielony na trzy rejencje: inowrocławską, kaliską (później rejencja łódzka) i poznańską. Terytorium Warthegau obejmowało prawie 44 tys. km2 i było zamieszkane przez 4922 tys. ludzi, w tym ok. 385 tys. Żydów, stanowiących 7,7% populacji tego obszaru. Największe skupiska żydowskie istniały w rejencji łódzkiej (ok. 336 tys.), następnie w inowrocławskiej (ok. 54 tys.) i poznańskiej (4,5 tys.). Namiestnikiem Rzeszy w Kraju Warty został Arthur Greiser. Urodził się on w 1897 r. w Środzie Wielkopolskiej. W czasie I wojny światowej walczył w cesarskiej marynarce wojennej. Za zasługi wojenne został odznaczony wieloma orderami. Skutki I wojny światowej i utrata małej ojczyzny spowodowały, że wstąpił do Freikorps7, a następnie w 1924 r. w Gdańsku założył oddział Stahlhelmu8. W Gdańsku w 1922 r. wstąpił do Partii Niemiecko-Socjalistycznej. W 1929 r. zgłosił akces do SA, a rok później wstąpił do NSDAP. Jego kariera w Gdańsku rozwijała się bardzo dynamicznie. W 1933 r. został wiceprezydentem i senatorem spraw wewnętrznych, a w 1934 r. prezydentem Senatu. Tę błyskotliwą karierę przerwał skandal związany z oskarżeniami o defraudacje pieniędzy w sopockim kasynie i pogłoski o rozwodzie z żoną. Wybuch wojny stanowił dla niego wybawienie. Został szefem Zarządu Cywilnego w Poznaniu, a 26 października 1939 r. mianowano go namiestnikiem Rzeszy w Kraju Warty. W tym samym czasie awansował na SS-Gruppenführera (w 1942 r. na SS-Obergruppenführera)9. Osobowość Greisera, jako przekonanego nacjonalisty, harmonizowała z dyrektywami Hitlera, aby jak najszybciej zgermanizować obszary wcielone do Rzeszy. Polityka ta polegała na eksterminacji bądź przesiedleniu ludności nienadającej się do zniemczenia i zasiedleniu tych terenów przez Niemców z Wołynia i krajów nadbałtyckich. Celowi temu podporządkowano politykę regionalną.
Każda z nowo utworzonych rejencji podzielona była na powiaty (Kreise). W rejencji poznańskiej wyodrębniono powiaty: Babimost, Chodzież, Czarnków, Gorzów Wielkopolski, Gostyń, Gubin, Jarocin, Kościan, Krosno Odrzańskie, Krotoszyn, Leszno, Międzychód, Międzyrzecz, Nowy Tomyśl, Oborniki, Piła, Poznań, Rawicz, Rzepin, Strzelce Krajeńskie, Sulęcin, Szamotuły, Śrem, Środa, Świebodzin, Wolsztyn, Września, Wschowa, Zielona Góra. Rejencję Inowrocław podzielono na powiaty: Gniezno, Koło, Konin, Mogilno, Wągrowiec, Żnin, Ciechocinek, Inowrocław, Szubin, Włocławek, Kutno, Gostynin. W rejencji łódzkiej znalazły się