Rejencja Inowrocław (Regierungsbezirk Hohensalza) [34] 143
2 godziny klęcząc bb[…]bb puścili bójki i hece z brodami. Wojsko n[iemieckie] nie było jeszcze takie straszne. Scena z żołnierz[em] – aż do 25 osób i Polaków na rynek – b[…]b ponad 50 lat leciał – Sie brauchen schön mehr hier nicht kommen402. 17 do Włocł[awka] – do Kutna pieszo. Wszystkich mężczyzn wpędzono do kościoła i do kina b[…]b godzin nie wpuszczono nikogo i nic – klozet – 21-go 9 b[…]b do Włocł[awka] – po drodze włocławianie nie zachowują się porządnie. Tego dnia przyjech… – Początek tragedii. 22.9 zaczęły się łapanki, znęcania. Strzelano na postrach. Synagogi zamknięte. Delegacja Gminy Żyd[owskiej] – radził pryw[atnie], by się nie modlić. Urządzono minionim403 – ul. Piekarska – w tałesach i kitlach – do gimn[azjum] Długosza na Łęgskiej nr 79404 – też modły, wpadli nahajki, kolby, na podwórku zastrzelono 4, inni kopali dół i pogrzebano – 1 był jeszcze żywy, błagał by go zabrać, ręka wystawała b[…]b raz drgała – (znęcano, straszono, podniesione ręce – kilka godzin b[…]b strzały obok, zdjęli buty). 23 i 24 – okropny nastrój, N[iemcy] na dachu głównej synagogi – spalona stara synag[oga] Nowa z Królewieckiej też405 – b[…]b – wieczorem opowiadali, że zaareszt[owali] 18 Żydów i oskarżyli ich o podpalenie synagogi, strasznie się znęcano. Tego wieczora po 8-ej weszło 3 N[iemców], aby brać mężczyzn – mnie też – pędzili na ul. 3 Maja – lecieliśmy. Cała ulica (wolno było chodzić do 7-ej) bardzo oświetlona – 1000 osób – Żydów, szpicruty przez twarz – zapędzili do więzienia – ludzie padali – bili i katowali, ulice zasłane kapeluszami, starzy ludzie też musieli lecieć – kilku zakatowano – 876 osób oprócz jomkipurowych406. Grupami wpuszczano – jutro będziecie razem z Jehową. Jutro będziemy rozstrzelani. Cela 3 x 4 m 2 – 30 osób, 10 b[…]b – zgaszono światło – jeden ze złamaną nogą – Bez podania picia, klozet – Zrzucano się b[…]b ręce do góry, stać, bito – 14 godz. – asysta oficerów – znów to samo b[…]b o 5-ej zaczęli wypuszczać: Zabrano wszystko – Polacy nie chcieli pomóc, Ok. 100 000 zł. co 10-ty rozstrzelany. 25 do […] Żydom nie wolno chodzić po chodnikach, łaty trójkątne, zastrzelić – incydent z zastrzelonym – wyzionął ducha. 600 osób zakoszarowali bb[…]bb 100 tysięcy. Po paru dniach znów bb[…]bb podyktował, heraus407 bb[…]bb znów 200 tysięcy, kilka dni, nawet pastor nie mógł interweniować, do 15-go paźdz[iernika] zebrano tylko 16 tysięcy zł. Później złoto i srebro.
[2] Zebrano 42 kg srebra i ponad 1 kg złota – kazał dopłacić 20 000 zł i resztę przyjąć jako zastaw – wpłacono b[…]b kasy (czyli razem 200 000). Po 8 dniach znów wezwali b[…]b tj. o 11.30 na bb[…]bb stawali przy drzwiach – Juden heraus408.
